Prawomocny wyrok dot. ekspertyz OFE. Szach mat, Prezydencie?

Kolejna przeszkoda na drodze do jawności ekspertyz dotyczących OFE pokonana. NSA wydał ważny dla jawności wyrok.

Historia tzw. ekspertyz w sprawie OFE sięga 2011 roku. Prezydent Bronisław Komorowski podpisał wówczas nowelizację w sprawie OFE (wprowadziła zmiany w zakresie przekazywania składek do Otwartych Funduszy Emerytalnych, zatem wpływała na kwestię przyszłych emerytur). W debacie publicznej pojawiały się wątpliwości co do zgodności z Konstytucją RP proponowanych rozwiązań. Choć Prezydent zapewniał, że eksperci nie potwierdzają tych obaw, samych ekspertyz nie chciał pokazać.

Choć już zapadły wyroki dotyczące ujawnienia tych dokumentów i były niekorzystne dla jawności, to ostatecznie nie zamknęły sprawy. NSA orzekł, że nie wszystkie opinie prawne zamawiane przez Kancelarię Prezydenta RP są informacją publiczną, ale ostatecznie nie przesądził, jak jest w przypadku ekspertyz w sprawie OFE.

Gdy kończyła się prezydentura Komorowskiego, a zarazem rozgorzała kampania wyborcza, wrócił temat utajnienia ekspertyz w sprawie OFE. Ówczesny kandydat, Andrzej Duda, w debacie telewizyjnej przypomniał, że informacje te nie zostały udostępnione i podkreślił, jak ważna jest dla niego jawność. Skłoniło mnie to do złożenia kolejnego wniosku w tej sprawie, tym razem zapytałem o imiona i nazwiska autorów owianych tajemnicą ekspertyzy.

Administracja Dudy nie udostępnia ekspertyz zamówionych przez Komorowskiego

Po wyborach Kancelaria Prezydenta RP (wówczas Andrzeja Dudy) nie spełniła jego obietnic i nie ujawniła żądanych przeze mnie informacji. Z tego powodu skierowałem skargę na bezczynność Szefa Kancelarii Prezydenta RP do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. 5 stycznia 2017 r. zapadł w tej sprawie wyrok (II SAB/Wa 626/16). Samego rozstrzygnięcia można było się spodziewać, ale zaskoczyło uzasadnienie wyroku, w którym czytamy, iż nie tylko imiona i nazwiska autorów ekspertyz w sprawie OFE stanowią informację publiczną (to było jasne już z orzecznictwa z lat 2012 i 2014), ale są nią same ekspertyzy! Skoro tak, zawnioskowałem o ich treść. Nie otrzymałem ich, więc złożyłem skargę na bezczynność.

Zob.: Czy poznamy wreszcie treść ekspertyz w sprawie OFE? Wygrana z Kancelarią Prezydenta

Kancelaria Prezydenta RP nie daje za wygraną

WSA w Warszawie przesądził – ekspertyzy w sprawie OFE to informacja publiczna

Warszawski sąd po rozpatrzeniu złożonej przeze mnie skargi wskazał w uzasadnieniu wyroku to, na co czekałem od dawna – jednoznacznie stwierdził, że ekspertyzy w sprawie OFE stanowią informację publiczną. Wypada tutaj przytoczyć odpowiedni fragment:

Nie chodzi więc tu o charakter poznawczy, na co powołuje się Kancelaria Prezydenta RP, lecz o analizę prawną konkretnych (już zmaterializowanych) zmian szeregu ustaw wchodzących w skład systemu ubezpieczeń społecznych. Przedmiotem zlecenia nie były więc poszczególne zagadnienia, których poznanie przybliża pewną materię, pozwala zrozumieć i wyrobić zdanie na określony temat, lecz dotyczy oceny eksperckiej konkretnych zmian w przepisach prawa i to w ujęciu kompleksowym (ocena ekspercka dotyczyła już opracowanego projektu zmian do ustawy) […] Mając powyższe na uwadze skład orzekający w niniejszej sprawie doszedł do przekonania, że żądanie zawarte w piśmie z dnia 9 lutego 2017 r. stanowi informację publiczną.

Więcej: Sąd po raz kolejny wypowiedział się o jawności ekspertyz

Podczas gdy NSA w 2012 r. (I OSK 2130/11) nie dał jednoznacznej odpowiedzi, czy ekspertyzy są informacją publiczną, wskazany powyżej wyrok WSA w Warszawie nie pozostawiał wątpliwości (II SAB/Wa 175/17) i pokazał, że NSA niepotrzebnie zniechęcił do skierowania kolejnej skargi. Choć można się zastanawiać, czy była to sprawa niedokończona, czy może po prostu po latach nastąpiła zmiana podejścia sądów administracyjnych, zwłaszcza od czasu ostatnich wyborów parlamentarnych i wprowadzanych zmian w ustroju naszego państwa.

Zob. Dlaczego nie boimy się przegranych spraw

NSA oddala skargę kasacyjną Kancelarii!

Kancelaria Prezydenta RP zaskarżyła wyrok II SAB/Wa 175/17, jednak NSA, wyrokiem z 2 lipca 2018 r. (I OSK 233/18), oddalił skargę kasacyjną organu. Oznacza to, że wyrok WSA w Warszawie (II SAB/Wa 175/17) stał się prawomocny. Przypomnijmy, że na jego mocy sąd zobowiązał Szefa Kancelarii Prezydenta RP do rozpatrzenia mojego wniosku i wskazał, że tzw. ekspertyzy w sprawie OFE stanowią informację publiczną.

Co dalej?

Oczywiście nie oznacza to, że po wyroku Kancelaria Prezydenta RP udostępni informację. Choć byłoby to bez wątpienia najlepsze rozwiązanie, to można się spodziewać, że urząd będzie szukał innych formalnych sposobów uniknięcia jawności i z pewnością skorzysta z kreatywnej wykładni prawa i przesłanek odmowy udostępnienia informacji.

NSA szybko zajął się sprawą dot. ujawnienia tzw. ekspertyz w sprawie OFE, gdyż Kancelaria Prezydenta RP nie wnosiła o rozpatrzenie sprawy na rozprawie, a ja, jako skarżący przez Sądem I instancji, tego nie zażądałem. Wyrok WSA w Warszawie datowany jest na 11 października 2017 r., a wyrok NSA – na 2 lipca 2018 r.

Sprawa o ujawnienie personaliów opinii i ekspertyz

Więcej czasu zajęło NSA zajęcie się sprawą dot. ujawnienia imion i nazwisk autorów tychże ekspertyz. Korzystny dla jawności wyrok WSA w Warszawie zapadł 5 stycznia 2017 r. (II SAB/Wa 626/16) Rozstrzygnięcie poznamy na rozprawie 23 października 2018 r.