Jawność budżetów obywatelskich

Najlepszy przepis nie sprawi, że w Polsce stanie się jawność. Kluczem do sukcesu jest zmiana nastawienia do transparentności. Tym razem pole do refleksji daje nam działanie Zespołu Opiniującego Szczeciński Budżet Obywatelski.

www.commons.wikimedia.org

Konstytucja i ustawa o dostępie do informacji publicznej gwarantuje nam prawo wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej, pochodzących z powszechnych wyborów. Prawo to obejmuje także uprawnienie do rejestrowania posiedzeń.

Takim organem nie jest Zespół Oceniający Szczeciński Budżet Obywatelski (SBO).

Choć sam SBO, jako konsultacje społeczne, nie jest wiążący, o tyle Zespół go oceniający ma kluczowy i decydujący wpływ na przebieg tych konsultacji. Choć jest to ciało de facto opiniujące, to rozstrzygało o tym, jakie przedsięwzięcia były poddane pod głosowanie mieszkanek i mieszkańców.

Czy to oznacza, że nie możemy wymagać jawnego działania od Zespołu?

Zadania Zespołu Opiniującego SBO

Zadaniem Zespół Oceniający Szczeciński Budżet Obywatelski jest –zgodnie z regulaminem SBO – przygotowanie wstępnych list zadań, które zostaną poddane pod głosowanie przez mieszkanki i mieszkańców Szczecina. Zespół działa także po zakończeniu samego głosowania – gdy w puli SBO pozostaną niewykorzystane środki finansowe, Zespół Opiniujący udzieli rekomendacji Prezydentowi na realizację w całości kolejnego zadania z listy propozycji, które uzyskały największą liczbę głosów mieszkańców podczas głosowania, ewentualnie – w  przypadku braku możliwości realizacji tej rekomendacji, Zespół Opiniujący rekomenduje Prezydentowi realizację w części kolejnego zwycięskiego zadania, które uzyskało największą liczbę głosów mieszkańców w ramach kwoty, która pozostała w danej kategorii, po uzyskaniu zgody autora na zmianę zakresu zgłoszonego zadania.

Jak to było w Szczecinie

Do naszego systemu poradnictwa (porady.siecobywatelska.pl) zwrócił się mieszkaniec Szczecina – Adam Kopciński-Galik, zainteresowany Szczecińskim Budżetem Obywatelskim. Śledził protokoły posiedzeń Zespołu i dostrzegł, że są one dość lakoniczne. Postanowił udać się na jedno z kolejnych posiedzeń i zobaczyć, jak w istocie wyglądała dyskusja.

Kolejnym razem postanowił nagrywać przebieg spotkania, gdyż przekonał się, że protokoły posiedzeń zespołu są bardzo ogólne, a w wielu miejscach nie oddają przebiegu posiedzenia.

Nagrania posiedzeń zespołu ds. SBO nie są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej. Mieszkaniec zwrócił się do urzędu o udostępnienie tych nagrań. Nie uzyskał ich, bo zdaniem urzędu to „informacje robocze”, które mają się rzekomo wymykać prawu do informacji.

Wszystko to sprawiło, że postanowił rejestrować obrady na własną rękę. Udał się na posiedzenie Zespołu Opiniującego Szczeciński Budżet Obywatelski 2017 r., które odbyło się 17 listopada 2016 r. Pod koniec posiedzenia zaczął je rejestrować. Został wówczas poinformowany przez przewodniczącego Zespołu, że nie może nagrywać, pozostali członkowie Zespołu także nie wyrazili zgody na nagrywanie. W końcu mieszkaniec opuścił posiedzenie Zespołu po tym, jak został pouczony, że utrudnia posiedzenie i w związku z tym zostanie wezwana Straż Miejska.

Warto dodać, że na posiedzeniach Zespołu Opiniującego obecni byli przedstawicieli mediów. Rejestrowanie obrad przez te osoby nie spotkało się z negatywną reakcją Zespołu.

Nagranie, zarejestrowane przez mieszkańca, można znaleźć w przygotowanym przez niego materiale na Youtubie.

Wniosek i skarga

Jako lokalni aktywiści Jawnego Szczecina postanowiliśmy (Dorota Markiewicz, Szymon Osowski, Bartosz Wilk) wesprzeć mieszkańca. Złożyliśmy dwa pisma do urzędu:

1) wniosek w rozumieniu art. 241 KPA, skierowany do Prezydenta Szczecina, w którym zwróciliśmy się o:

• bardziej szczegółowe protokołowanie posiedzeń Zespołu Opiniującego – Szczeciński Budżet Obywatelski 2017 r.
• udostępnienie na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Miasta Szczecina nagrań audio lub wideo wszystkich posiedzeń Zespołu Opiniującego, które miały miejsce w związku z pracami nad Szczecińskim Budżetem Obywatelskim 2017.

2) skargę na Prezydenta Szczecina w związku z działalnością Zespołu Opiniującego – Szczeciński Budżet Obywatelski 2017 r. podczas VIII posiedzenia Zespołu, które odbyło się 17 listopada 2016 r. (uniemożliwienie rejestrowania posiedzenia mieszkańcowi).

W obydwu pismach wskazaliśmy, że Zespół, jako gremium działające w sferze publicznej i wpływające na funkcjonowanie Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego, powinien działać jawnie i w sposób budzący zaufanie mieszkańców i mieszkanek do lokalnej władzy.

Zauważyliśmy, że w świetle Regulaminu SBO, Zespół wykonuje istotne zadania związane z realizacją Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego. Co więcej, zadania te mają ścisły związek z gospodarowaniem środkami publicznymi – środkami gminy miasto Szczecin.

To zaś sprawia, że działalność Zespołu powinna podlegać daleko idącej społecznej kontroli, która może być realizowana przez mieszkańców i mieszkanki m.in. poprzez wstęp na posiedzenia obrad Zespołu, jak i rejestrowania przebiegu posiedzeń.

W skardze krytycznie odnieśliśmy się do uniemożliwienia nagrywania posiedzenia Zespołu.

Otrzymaliśmy od Prezydenta Szczecina pismo informujące o sposobie rozpatrzenia wniosku. Przyznał, że Zespół Opiniujący SBO wykona niezwykle istotne zadania związane z realizacją tzw. budżetu obywatelskiego.

Napisano, że posiedzenia Zespołu były nagrywane, ale nagrania te miały „charakter roboczy”, cechowały się niską jakością i służyły pracownikom przede wszystkim do sporządzania protokołów.

Z kolei lakoniczność protokołów uzasadniono tym, że pomiędzy posiedzeniami były niewiele czasu, co nie pozwalało przygotowanie protokołów przedstawiających szczegółową dyskusję.

Nie omieszkano dodać, że:

Podsumowano, że nasze postulaty są warte rozważenia i zostaną wzięte pod uwagę przy organizacji kolejnego SBO.

Czekamy na rozpatrzenie skargi przez Radę Miasta Szczecina.

Walczmy o standardy jawności

Prawo nie gwarantuje nam możliwości wstępu na posiedzenia takich gremiów, jak zespoły powołane w związku z organizacją budżetów obywatelskich, ani nagrywania tych zebrań. Nie oznacza to, że nie możemy postulować podniesienie standardu jawnego działania. Możemy składać wnioski i skargi, dotyczące zamieszczania informacji dot. działalności zespołów w Biuletynie Informacji Publicznej.

Przypomnijmy: § 11 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 28 stycznia 2007 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej (Dz.U. Nr 10, poz. 68), stanowi o tym, że:

(…) strona BIP musi zawierać m.in. informacje publiczne, których publikacja leży w interesie publicznym, zaspokaja potrzeby obywateli i ich wspólnot, wspiera rozwój społeczeństwa obywatelskiego lub przyczynia się do polepszenia działalności podmiotu udostępniającego informacje.

Ciężko zrozumieć, dlaczego Zespół Oceniający SBO opiera się przed jawnością. Standardem działania tego podmiotu powinna być jawność oraz możliwość zapoznawania się z podejmowanymi rozstrzygnięciami – w tym w formie nagrywania posiedzeń. Wynika to z faktu, że Zespół podejmuje istotne rozstrzygnięcia, które wpływają na sposób funkcjonowania SBO, a przede wszystkim – na projekty, które zostaną poddane pod głosowanie, oraz w ostateczności zaproponowane Prezydentowi Miasta do sfinansowania.

Dodajmy, że każdy z nas ma prawo żądać udostępnienia nagrania, sporządzone przez gminę. Zachęcamy do zgłaszania problemów na www.porady.siecobywatelska.pl