Kontrolować lobbystów i wzmacniać posłów

Kwestia lobbingu w Europie jest bardzo trudna do uchwycenia, ze względu na mnogość i różnorodność podmiotów lobbujących. Wskazuje się, że w UE obecnie lobbuje 6600 podmiotów, zważywszy, że zazwyczaj jeden podmiot reprezentowany jest przez pięć osób, to daje liczbę blisko 33 tysięcy lobbystów. Wpływ na podejmowane decyzje dotyczące naszego życia ma szereg podmiotów, takich jak związki zawodowe, profesjonalne kancelarie, korporacje, banki, organizacje pozarządowe czy też same państwa.

15 maja w Warszawie odbyła się debata „Eurolobbing pod wspólną kontrolą”.  Debata została zorganizowana w ramach obywatelskiej kampanii „Politics for people” prowadzonej w 18 krajach Unii Europejskiej i koordynowanej przez koalicję ALTER-UE (The Alliance for Lobbying Transparency and Ethics Regulation). Wzięli w niej udział kandydaci do Parlamentu Europejskiego prof. Danuta Hübner, Wanda Nowicka i dr Paweł Kowal oraz dr Małgorzata Molęda-Zdziech z Instytutu Studiów Międzynarodowych SGH.
Na początku spotkania, grunt pod dalszą dyskusje przygotowała dr Małgorzata Molęda-Zdziech, przedstawiając mapę lobbingu w Unii Europejskiej. Wskazała największe grupy nacisku oraz metody przez nie stosowane. Ponadto prelegentka zauważyła rolę, jaką odgrywają obywatele i organizacje społeczne w systemie podejmowania decyzji przez naszych przedstawicieli w Brukseli.
Często mówi się o dobrym (organizacji społecznych) i złym (firm) lobbingu. Takie rozgraniczanie wydaje się być bezpodstawne, zwłaszcza biorąc za przykład obszar ekologii. –Trzeba traktować każdy lobbing po równo, bez specjalnych przywilejów dla jakiegokolwiek rodzaju lobbingu –powiedział w czasie dyskusji dr Paweł Kowal.
Podczas debaty poruszone zostały główne problemy dotyczące funkcjonowania lobbingu w UE, obszarów działalności lobbingowej, rejestru przejrzystości – nieobowiązkowego w UE rejestru lobbystów oraz przejrzystości samego procesu legislacyjnego.
Postępująca demokratyzacja Unii wiąże się ze wzrostem  zainteresowania udziałem w procesie stanowienia prawa przez różne osoby i organizacje. W związku z tym, według Wandy Nowickiej, ważne jest rozgraniczanie pojęć lobbingu i rzecznictwa. Przyznać należy, że nie zawsze udaje się odróżnić rzecznictwo (ang. advocacy) od działań lobbingowych. Jednak zarówno podmioty zajmujące się rzecznictwem, jak i te podejmujące się lobbingu w celu osiągnięcia określonych interesów, powinny działać przejrzyście i wedle podobnych reguł, a ich działania poddane społecznej kontroli.
Dr Paweł Kowal spojrzał na kwestię lobbingu niejako z drugiej strony. Zwrócił uwagę na pozycję polityków, szczególnie europarlamentarzystów, w codziennych kontaktach z lobbystami. Politycy powinni mieć świadomość, że lobbyści mimo często przedstawianych rzetelnych i wiarygodnych informacji,  mają za zadanie osiągnięcie swoich konkretnych interesów. Dr Paweł Kowal zasugerował, że w takich kontaktach trzeba się kierować zdrowym rozsądkiem. Pracę posłów trzeba wzmacniać poprzez dostęp do wykwalifikowanych lobbystów,  prawdziwych ekspertów w swoich dziedzinach.
W czasie dyskusji paneliści uznali, że niewątpliwą przeszkodą w prowadzeniu przejrzystej polityki lobbingowej jest brak obowiązku rejestracji działalności lobbingowej. – Problem w Unii ciągle, do tej pory, polega na tym, że właściwie nie ma podstawy prawnej w traktacie, na podstawie której można by zrobić ten rejestr obowiązkowy -wskazała prof. Danuta Hübner.
Na zakończenie debaty zgodzono się co do tego, że najważniejszym czynnikiem ograniczającym niewłaściwe praktyki lobbingowe jest jawność i zagwarantowanie maksymalnej kontroli społecznej nad procesem legislacyjnym.

Debatę „Eurolobbing pod wspólną kontrolą zorganizowała Sieć Obywatelska Watchdog Polska we współpracy z Kołem Naukowym Administracji Publicznej Uniwersytetu Warszawskiego.
Wydarzenie było transmitowane online.

Sieć Obywatelska Watchdog Polska już od ponad 10 lat działa na rzecz jawności życia publicznego w Polsce i rozliczalności władz publicznych. (dawniej jako Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, SLLGO). Prowadzi m.in. Pozarządowe Centrum Dostępu do Informacji Publicznej oraz w ostatnich latach intensywnie angażuje się w projawnościowe działania na szczeblu europejskim. Wspiera też oddolne inicjatywy i działania strażnicze (kontrolę obywatelską) – doradza, edukuje, prowadzi www.watchdog.org.pl, czyli portal poświęcony kontroli społecznej.

Więcej informacji o debacie „Eurolobbing pod wspólną kontrolą” oraz obywatelskiej kampanii „Politics for people” można znaleźć na stronie kampanii.