28 września – Międzynarodowy Dzień Prawa do Informacji

Korzystajmy z prawa do informacji

Zachęcamy do korzystania z tego prawa – wielu z Państwa na pewno robi to na co dzień – zdając sobie sprawę z tego, że prawo do informacji pozwala nam nie tylko śledzić wielkie prywatyzacje i proces stanowienia prawa, ale decyduje o codziennym życiu każdego z nas. Rodzicom poszukującym przedszkola dla swojego dziecka pomoże szybko dowiedzieć się, które z niepublicznych placówek otrzymują dofinansowanie; pacjentom czy ich szpital zachowuje standardy higieny, a grupom sąsiedzkim kiedy zostanie wyremontowany chodnik koło bloku. Korzystać z prawa do informacji może każdy. Jak się jednak okazuje nie każdy ją otrzymuje. W tym roku chcemy zachęcić Państwa do wzięcia udziału w akcji wnioskowania o informację w związku ze sprawami, które trafiły do nas w ramach prowadzonego poradnictwa. 

Dla tych z Państwa, którzy wnioskują o informację regularnie niech będzie to akt solidarności z pokrzywdzonymi przez polskie instytucje, dla tych którzy jeszcze tego nie robili niech będzie to okazja do spróbowania – wnioski są gotowe – wystarczy je wysłać. Niech urzędnicy zobaczą, że obywatele mogą pójść nie tylko do sądu, ale także zmobilizować innych do działania. Jeszcze raz musimy powtórzyć zdanie z dokumentów programowych naszego Stowarzyszenia – bez aktywnych i świadomych swoich praw obywateli żadna zmiana się nie dokona. Skoro czytacie Państwo naszą stronę to znaczy, że to na Państwu spoczywa obowiązek korzystania z prawa i zarażania tym innych.

Odpowiedzialność za zakres wolności obywatelskich należy również do nas

Działacze broniący praw człowieka (a prawo do informacji jest jednym z nich) muszą wykazywać się szeregiem przymiotów. Prezes Trybunału Konstytucyjnego i członek Komitetu Helsińskiego – prof. Andrzej Rzepliński – na jednym z seminariów wymienił następujące wymagania takiej pracy: trzeba być uczciwym (…) odważnym i bezczelnym (podjąć decyzje, które w danym momencie są konieczne), trzeba lubić ludzi (…) trzeba być bezwzględnie konsekwentnym i nieprawdopodobnie cierpliwym. Te słowa chcieliśmy przytoczyć Państwu i przypomnieć sobie. Cierpliwie zmuszajmy władze do przestrzegania prawa, korzystajmy ze swoich praw, dawajmy o sobie znać i edukujmy innych.

Takie działania przynoszą sukcesy – wystarczy śledzić międzynarodowe działania Access Info Europe by zobaczyć, że byli w stanie wygrać sprawę z Radą Unii Europejskiej w Sądzie pierwszej instancji Trybunału Sprawiedliwości, a także zmobilizować europosłów do poparcia ich sprawy. Zmobilizowali ich także dzięki naszemu zaangażowaniu – Polacy również słali listy i apelowali o wsparcie. Sprawa wciąż jest aktualna, bo ostateczna decyzja Parlamentu Europejskiego zapadnie dopiero 10 października – warto zatem przypomnieć się naszym europosłom.

Edukacja to jeden ze sposobów wzmacniania obywateli, pod warunkiem że ją wykorzystają

Na początku września 2011 roku ogłosiliśmy konkurs na warsztaty dotyczące dostępu do informacji organizowane przez różne społeczności, organizacje i grupy nieformalne. Otrzymaliśmy bardzo ciekawe zgłoszenia od grup niezwykle różnorodnych. Dziękujemy. Międzynarodowy Dzień Prawa do Informacji świętujemy także poprzez ogłoszenie wyników naszego konkursu. Dotrzemy do Łubowa (koło Gniezna), gdzie jak napisała wnioskująca organizacja przeprowadzenie warsztatu (…) w pierwszej stolicy Polski będzie symbolicznym elementem docierania z wiedzą do źródeł , do Poznania gdzie porozmawiamy z członkami Sztabu antykryzysowego na rzecz poznańskiej kultury i do Wrocławia, gdzie zapraszają nas organizacje zajmujące się prawami imigrantów, przeciwdziałaniem  homofobii i promowaniem zrównoważonego rozwoju. Już sam zestaw tych organizacji pokazuje jak bardzo uniwersalne jest prawo do informacji – bez niego nie byłoby po prostu innych praw.

Obywatele jako recenzenci władz

28 września świętujemy także poprzez ogłoszenie konkursu „Wyważanie otwartych drzwi”. To okazja do docenienia godnych naśladowania sposobów działania instytucji publicznych i potępienia opornych, łamiących prawo i dobrze osadzonych w kulturze tajemnicy. Zgłoszenia do konkursu może dokonać każdy – obywatel, który zetknął się z daną praktyką, ale też instytucja która ją stosuje. To już druga edycja konkursu, a w ciągu roku jaki upłynął od rozstrzygnięcia poprzedniej  wiele spraw skończyło się w sądzie sukcesem obywateli, wiele instytucji ulepszyło swoje działania a niektóre niestety pokazały, że pojedyncze działanie nie świadczy o wiarygodności całej instytucji. W konkursie promujemy pojedyncze praktyki. Jasne jest jednak, że przejrzysty sposób myślenia musi być filozofią działania całej sfery publicznej w Polsce. Tak więc wiele jest jeszcze do zrobienia i trzeba pamiętać o tej nieprawdopodobnej cierpliwości, którą trzeba w tej kwestii wykazać.

Sentymentalne wspomnienie na pięciolecie

Mówiąc o święcie informacji publicznej nie możemy sobie oszczędzić sentymentalnych wspomnień. To już piąty raz jak organizujemy Międzynarodowy Dzień Prawa do Informacji. Wcześniej nie wiedzieliśmy, że coś takiego istnieje. Nasza organizacja jest stosunkowo młoda, ale..Jej zebranie założycielskie odbyło się dokładnie 9 lat temu, 28 września 2003 roku – tego dnia Sieć Rzeczników Prawa do Informacji ustanowiła obchodzone przez nas dziś święto. Czy to jakiś szczególny rodzaj namaszczenia?