Czy można opublikować informację udostępnioną na wniosek? Decyzja PUODO

W 2019 r. stowarzyszenie ,,Głos Kociewia’’ zawnioskowało do szkół publicznych w Starogardzie Gdańskim o udostępnienie informacji o wynagrodzeniach nauczycieli wraz z imionami, nazwiskami, stanowiskami oraz poszczególnymi składnikami wynagrodzenia.

Następnie uzyskane informacje zostały opublikowane na stronie internetowej stowarzyszenia. Na skutek tego działania do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO) wpłynęły skargi kilku nauczycielek i nauczycieli jednej z placówek, którzy stwierdzili, że udostępnieniem i publikacją informacji na ich temat naruszono przepisy o ochronie danych osobowych. Na przestrzeni ostatnich czterech lat część wspomnianych skarg została wycofana przez samych zainteresowanych, a w przypadku pozostałych spraw pod koniec września 2023 r. PUODO wydał decyzję o odmowie uwzględnienia wniosków dwóch nauczycielek.

WSA w Gdańsku o jawności wynagrodzeń nauczycieli

Pierwsze informacje zamieszczone na stronie internetowej stowarzyszenia nie obejmowały w ogóle imion i nazwisk grona nauczycielskiego, jako że dyrektorzy szkół odmawiali dostępu do tej informacji, powołując się na konieczność zapewnienia ochrony prywatności osób, których dotyczyły pytania.

Sporne decyzje odmowne trafiły ostatecznie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku (WSA), który na początku 2020 r. wydał wyroki korzystne dla stowarzyszenia (Wyroki WSA w Gdańsku wydane między 15 stycznia a 26 lutego 2020 r. o sygn. akt II SA/Gd 554/19, II SA/Gd 555/19, II SA/Gd 556/19, II SA/Gd 557/19, II SA/Gd 558/19).

Z ich uzasadnień można dowiedzieć się, że:

• informacja o wynagrodzeniu nauczycieli szkoły stanowi tzw. informację publiczną,
• nauczyciele szkoły (co dotyczy wszystkich szczebli nauczania) są osobami pełniącymi funkcje publiczne,
• informacja o wynagrodzeniu nauczycieli ma związek z pełnieniem funkcji publicznych, zatem nie przysługuje im ochrona prywatności (z wyłączeniem składników wynagrodzenia wynikających ze statusu rodzinnego lub socjalnego),
• przepisy o ochronie danych osobowych (RODO)[1] nie wyłączają stosowania przepisów o dostępie do informacji publicznej. Przepisy RODO dotyczą zbierania i przetwarzania danych osób fizycznych, a nie ich udostępniania w ramach dostępu do informacji. Te kwestie regulują bowiem przepisy o dostępie do informacji publicznej.

Dopiero w kwietniu 2020 r. stowarzyszenie zamieściło na stronie internetowej uzupełnienie informacji, którą otrzymało od dyrektorów szkół po korzystnych wyrokach sądowych, tj. opublikowało wykaz wynagrodzeń przypisanych do konkretnych nauczycieli.

To długa historia… czyli o postępowaniu przed PUODO

Skargi nauczycielek i nauczycieli trafiły do PUODO, zanim jeszcze pojawiły się wspomniane wyroki WSA w Gdańsku, a także przed dniem publikacji imion i nazwisk na stronie internetowej stowarzyszenia.

Postępowanie trwało jednak kilka lat, zatem urząd mógł zapoznać się również i z tymi informacjami. Przebieg czynności podjętych przez PUODO wyglądał następująco:

• w czerwcu 2019 r. stowarzyszenie zostało wezwane do ustosunkowania się do wniesionych skarg i złożenia wyjaśnień, czyli do odpowiedzi na pytania, czy pozyskało dane nauczycielek i nauczycieli od szkoły, a jeśli tak, to kiedy, na jakiej podstawie prawnej, w jakim celu i zakresie oraz czy przetwarzało wtedy dane osobowe osób wnoszących skargi, a jeśli tak, to na jakiej podstawie prawnej, w jakim celu i zakresie.
• w sierpniu 2019 r. stowarzyszenie (które odpowiedziało na ww. wezwanie) zostało poinformowane, że PUODO zgromadził materiał dowodowy wystarczający do wydania decyzji administracyjnej. Inaczej mówiąc, wyrażono gotowość do rozstrzygnięcia spraw.
• ze względu na brak jakichkolwiek dalszych informacji, w styczniu 2020 r. stowarzyszenie skontaktowało się z Urzędem, dowiadując się, że decyzja nie została jeszcze wydana, a ze względu na reorganizację sprawa została przydzielona do załatwienia innej osobie.
• w sierpniu 2020 r. stowarzyszenie zostało ponownie wezwane do wyjaśnienia (i ponownie na nie odpowiedziało), czy udostępniło dane osobowe osób wnoszących skargi na stronie internetowej lub w mediach społecznościowych, a jeśli tak, to na jakiej podstawie prawnej i w jakim celu oraz czy stowarzyszenie przetwarzało wtedy dane osobowe osób wnoszących skargi, a jeśli tak, to na jakiej podstawie prawnej, w jakim celu i zakresie.
• w kwietniu 2021 r. PUODO ponownie poinformował, że zgromadził materiał dowodowy wystarczający do wydania decyzji administracyjnej. W międzyczasie cztery osoby zdążyły wycofać skargi, a ich postępowania zostały umorzone.
• dopiero we wrześniu 2023 r. PUODO wydał decyzje w pozostałych dwóch sprawach.

Najwyższy czas na podjęcie dobrej decyzji

Obie decyzje PUODO są korzystne dla stowarzyszenia, jako że odmówiono uwzględnienia obu wniosków tych nauczycielek, które nie wycofały skarg.

W pierwszej kolejności PUODO rozprawił się z zarzutami względem dyrektora szkoły, dotyczącymi naruszenia prawa poprzez samo udostępnienie danych stowarzyszeniu. Z uzasadnienia decyzji wynika jasno, że dyrektor nie tylko nie postępował nielegalnie, ale wręcz przeciwnie, miał prawny obowiązek przekazania informacji. Dyrektor jest bowiem podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji publicznej, a informacja o wynagrodzeniu nauczyciela taką informację stanowi, ponieważ dotyczy gospodarowania środkami publicznymi.

Przesłankami legalizującymi proces udostępniania danych nauczycielek przez dyrektora szkoły był więc art. 6 ust. 1 lit. c i e RODO powiązany z przepisem Ustawy o dostępie do informacji publicznej, który czyni dyrektora szkoły podmiotem zobowiązanym (art. 4). Precyzując, z przytoczonego przepisu RODO wynika dopuszczalność przetwarzania danych osobowych, gdy jest to niezbędne do wypełniania obowiązku prawnego oraz gdy jest to niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej.

PUODO nie dopatrzył się również nieprawidłowości w przetwarzaniu danych osobowych przez stowarzyszenie, które opublikowało otrzymane informacje w trybie dostępu do informacji publicznej. Z uzasadnienia wynika jednak, że osoba, która otrzymuje informację publiczną, a następnie decyduje się przekazać ją dalej (w szczególności szerokiemu gronu odbiorców na ogólnodostępnej stronie internetowej), również przetwarza dane osobowe i musi mieć do tego samodzielną (czyli niekoniecznie taką samą, jak w przypadku dyrektora szkoły) przesłankę prawną.

Za przesłankę uprawniającą stowarzyszenie do przetwarzania danych osobowych PUODO uznał art. 6 ust. 1 lit. f RODO, tj. możliwość przetwarzania danych osobowych, gdy jest to niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą.

PUODO uznał, że zadaniem statutowym stowarzyszenia jest m.in. społeczna kontrola władz publicznych oraz działanie na rzecz jawności w powiecie starogardzkim, a materiały udostępnione na stronie internetowej stowarzyszenia świadczą o tym, że prowadzi ono działalność informacyjną w zakresie zdarzeń z życia publicznego oraz działalność edukacyjną. Stowarzyszenie miało więc prawnie uzasadniony interes w przetwarzaniu danych, a prywatność nauczyciela nie mogła mieć nadrzędnego charakteru, jako że jest to osoba pełniąca funkcje publiczne i informacja o jej wynagrodzeniu nie jest chroniona.

Za podsumowanie tekstu niech posłuży podsumowanie jednej z decyzji:

,,Mając zatem powyższe na względzie, stwierdzić należy, że Stowarzyszenie jako dysponent legalnie pozyskanej informacji publicznej, uzyskanej w trybie przepisów udip, było uprawnione do ujawnienia kwestionowanych przez Skarżącą danych i ujawnienie to miało swoją podstawę w treści art. 6 ust. 1 lit. f RODO i wiązało się z zadaniami statutowymi tego Stowarzyszenia, jak również nie naruszało praw i wolności Skarżącej’’.

[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. U. UE. L. z 2016 r. Nr 119, str. 1 z późn. zm.).