Ile kosztuje wniesienie skargi w związku z dostępem do informacji publicznej?

1. Skarga na bezczynność lub decyzję do WSA

Wysokość wpisu

Wysokość wpisu od skarg wnoszonych przed sąd administracyjny jest uregulowana w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi z dnia 16 grudnia 2003 r. Dla większości spraw związanych z dostępem do informacji publicznej koszty te są stałe i kształtują się następująco:

• Skarga na bezczynność – wpis 100 zł
• Skarga na decyzję – wpis 200 zł
• Skarga na zarządzenie lub uchwałę organu jednostki samorządu terytorialnego – wpis 300 zł
• Skarga na akt wyznaczający opłatę za udostępnienie informacji publicznej – wpis 200 zł (choć czasami, z czym Stowarzyszenie się zgadza, zdarza się, że sądy zamiast wpisu stałego wyliczają wpis stosunkowy w wysokości 4% od wartości przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 100 zł)

Jak opłacać wpis

Wpis jest opłacany przez wnoszącego skargę. Jeżeli sprawa zostanie rozstrzygnięta na jego korzyść – wpis zostanie zwrócony (sąd zawrze w wyroku, że zobowiązuje organ skarżony do zwrotu kosztów postępowania – w tym kosztów sądowych, do których należy wpis – skarżącemu). Jeżeli sąd orzeknie na niekorzyść osoby składającej skargę – traci ona wpis, ale jeśli skargę rozpatruje wojewódzki sąd administracyjny, skarżący nie musi zwracać kosztów postępowania poniesionych przez drugą stronę. Ponadto, w razie oddalenia skargi, sporządzenie i otrzymanie pisemnego uzasadnienia wyroku będzie się wiązało z koniecznością uiszczenia opłaty kancelaryjnej w wysokości 100 zł, o czym szerzej w dalszej części tekstu.

Wpis najlepiej opłacić przed złożeniem skargi i dołączyć do niej potwierdzenie. Wszystkie dane do przelewu znajdują się na stronie właściwego sądu administracyjnego. Wpis można też opłacić bezpośrednio w kasie w sądzie. Jeżeli nie opłacimy wpisu, wnosząc skargę, sąd wezwie nas do uiszczenia wpisu w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia skargi. Należy się jednak liczyć z tym, że nieuiszczanie wpisu wraz ze skargą może przedłużyć postępowanie o około miesiąc (na co wpływa konieczność wydania przez sąd zarządzenia o wezwaniu do uiszczenia wpisu, wykonanie wezwania, oczekiwanie na upływ terminu do uiszczenia wpisu oraz zaksięgowanie wpłaty). Natomiast gdy skierujemy do sądu już opłaconą skargę, jeśli tylko nie będzie obarczona innymi brakami formalnymi, zostanie jej nadany bieg.

Jeśli skarga zostanie odrzucona (dzieje się tak, gdy nie dopełnimy warunków formalnych) wpis podlega zwrotowi i wtedy zwrotu dokonuje na nasze konto wojewódzki sąd administracyjny.

Pamiętaj!

Od razu w skardze na bezczynność czy decyzję należy zaznaczyć, że chcemy zwrotu kosztów postępowania. W miejscu, gdzie skarżący wskazuje, o co wnosi, należy dodać punkt: „wnoszę o zasądzenie zwrotu kosztu według norm przypisanych”. Można też zawsze wyliczyć i przedstawić sądowi zestawienie innych niezbędnych kosztów postępowania, które ponieśliśmy i uważamy, że powinny nam zostać zwrócone.

2. Koszty związane z wniesieniem skargi kasacyjnej

Pierwszym kosztem, z jakim trzeba się liczyć, jest opłata kancelaryjna od uzasadnienia wyroku. Jeżeli WSA oddala naszą skargę, musimy uzyskać uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji, aby móc złożyć kasację do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W tym celu trzeba złożyć wniosek o uzasadnienie wyroku oraz uiścić opłatę kancelaryjną za to uzasadnienie w wysokości 100 zł. Ta opłata nie podlega zwrotowi.

Za samo wniesienie skargi kasacyjnej trzeba opłacić kolejny wpis, który wynosi równoważność połowy wpisu wcześniej wniesionego od skargi, ale nie mniej niż 100 zł – zatem zarówno w przypadku skargi na bezczynność, skargi na decyzję, jak i skargi na akt wyznaczający opłatę za dostęp do informacji publicznej, taki wpis od skargi kasacyjnej wyniesie 100 zł. Z kolei w przypadku skargi na zarządzenie lub uchwałę jednostki samorządu terytorialnego – 150 zł.

Skarga kasacyjna jest sporządzana przez adwokata lub radcę prawnego – wiąże się to z dodatkowymi kosztami dla skarżącego kasacyjnie. Musi on ponieść koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa dla adwokata/radcy w stałej wysokości 17 zł.

Koszty skargi kasacyjnej po rozstrzygnięciu sprawy przed NSA

Jeżeli skarga kasacyjna zostanie uwzględniona skarżącemu kasacyjnie należy się zwrot poniesionych przez niego niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego. Warunkiem skorzystania z uprawnienia do zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego jest złożenie odpowiedniego żądania (formułowanie takiego wniosku powinno nastąpić już w skardze kasacyjnej).

Jednocześnie trzeba zdawać sobie sprawę, że działa to w obie strony – jeżeli nasza skarga kasacyjna zostanie oddalona, to nie tylko nie otrzymamy zwrotu kosztów, ale będziemy musieli pokryć koszty zastępstwa procesowego poniesione przez drugą stronę, w szczególności związane ze sporządzeniem skargi lub odpowiedzi na skargę kasacyjną i ewentualnym udziałem jej pełnomocnika w rozprawie przed NSA (pełnomocnik nie musi brać udziału w rozprawie, by domagać się zwrotu kosztów, co potwierdza uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego II FPS 4/12). Zgodnie z art. 205 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zwrotowi podlegają niezbędne koszty postępowania, do których zalicza się poniesione przez stronę koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz wynagrodzenie pełnomocnika, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach. Sąd oceni, czy dane koszty należy uznać za niezbędne.

Strona przegrana zasadniczo zwraca wygranej minimum kwotę wpisu, tj. 100 zł, o ile tamta go uiściła. Zazwyczaj również wynagrodzenie pełnomocnika. Nie może ono wynieść więcej niż wskazana w przepisach stawka minimalna. Wysokość stawek minimalnych kształtuje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie (analogiczne rozporządzenie reguluje te kwestie w stosunku do radców prawnych).

Zgodnie z zawartymi tam normami stawka minimalna w postępowaniu przed sądami administracyjnymi w drugiej instancji to 240 zł, 360 zł lub 480 zł – mniej, jeżeli sprawę prowadzi ten sam adwokat co w pierwszej instancji.. Jeżeli w sprawie konieczne jest przeprowadzenie rozprawy, zasądzona przez sąd, jako składnik kosztów procesu, opłata może się kształtować pomiędzy stawką minimalną a jej sześciokrotnością, jednak  zasądzenie opłaty wyższej od minimalnej może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy sprawa ma szczególnie skomplikowany charakter, czy też niezbędny nakład pracy pełnomocnika był bardzo wysoki i raczej nie zdarza się to w postępowaniu administracyjnym.

Skarga wniesiona od pozornie korzystnego wyroku w pierwszej instancji

Przyjmuje się, że Naczelny Sąd Administracyjny nie jest uprawniony do zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego od organu, jeżeli został uchylony wyrok sądu pierwszej instancji uwzględniający skargę (tak w wyrokach NSA, na przykład  II OSK 1821/15, I OSK 387/10). Oczywiste jest to wówczas, gdy skargę kasacyjną wniesie organ, a skarga ta zostanie oddalona (wtedy organ przegrywa, więc na zwrot nie może liczyć). Warto jednak zwrócić uwagę, że zwrotu od organu nie otrzymamy także wtedy, gdy to strona skarżąca złożyła skargę kasacyjną od wyroku uwzględniającego skargę (czyli korzystnego – przynajmniej z formalnego punktu widzenia).

Jeżeli skargę kasacyjną wnosi organizacja społeczna, która wcześniej brała udział w sprawie jako uczestnik postępowania (czyli pomagała innej osobie bądź organizacji), to od niej (lub oczywiście na jej rzecz) zasądza się zwrot kosztów postępowania. Problem może wystąpić wówczas, gdy organizacja społeczna wnosi skargę kasacyjną od korzystnego dla wnioskodawcy wyroku sądu I instancji, a skarga kasacyjna zostanie uwzględniona. Wtedy, w świetle art. 203 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zwrot należy się od… skarżącego przed sądem pierwszej instancji, czyli od osoby, której organizacja społeczna chciała pomóc. Wtedy organizacja społeczna powinna pamiętać, żeby nie zawierać w skardze kasacyjnej wniosku procesowego o zwrot kosztów postępowania.

Zwolnienie z kosztów

Strona może w piśmie lub na rozprawie wnieść o zwolnienie z ponoszenia kosztów postępowania. Wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym.

Co więcej, na podstawie art. 207 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd może odstąpić od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości lub w części, na przykład przy sprawach strategicznych.

Podsumowując – co do zasady wygrane postępowanie przed NSA będzie nas początkowo kosztować 217 zł (opłata kancelaryjna za uzasadnienie wyroku, wpis sądowy od skargi kasacyjnej i opłata od pełnomocnictwa dla adwokata/radcy składającego skargę kasacyjną), a także ewentualne wynagrodzenie naszego pełnomocnika. Koszty wpisu i zastępstwa procesowego zostaną nam później zwrócone. Przegrana rozprawa będzie się wiązać z takimi samymi kosztami, jednak nie otrzymamy zwrotu i dodatkowo zapłacimy za niezbędne koszty postępowania poniesione przez druga stronę.