Międzynarodowe seminarium dyskusyjne o staniu na straży prawa do informacji

Obywatele na rzecz otwartego, przejrzystego i rozliczalnego rządu – seminarium dyskusyjne dla strażników prawa do informacji w Europie Środkowo-Wschodniej

23-25 listopada 2011

/język spotkania – angielski, ew. rosyjski/

23 listopada 2011 g. 10.00-18.00

10.00 -11.45 Poznanie się

Wprowadzenie do spotkania i poznanie się przedstawicieli uczestniczących organizacji /organizacje przedstawiają swoje doświadczenie w zakresie ochrony prawa do informacji – edukacja obywatelska i kampanie społeczne, działania monitorujące, poradnictwo prawne  i prowadzone sprawy sądowe/.

11.45-12.00 przerwa na kawę/herbatę

12.00-18.00 Rozwiązania prawne i praktyka (z przerwą na lunch od 14.00 do 15.00)

Alexander Kashumov, członek Komitetu Doradców Rankingu Legislacji Prawa do Informacji i szef zespołu  prawnego w Access to Information Program (Bułgaria): Wprowadzenie do systemów prawnych poszczególnych uczestniczących krajów na podstawie kryteriów zastosowanych w badaniu opublikowanym we wrześniu 2011 roku przez Access Info Europe i Centre for Law and Democracy.

Systemy prawne zostały zestawione w ranking stworzony na podstawie 61 wskaźników, pogrupowanych w 7 sekcji: prawo do informacji – 6 punktów; zakres – 30 punktów; procedury wnioskowania – 30 punktów; ograniczenia i odmowy – 30 punktów; procedura odwoławcza – 30 punktów; sankcje i ochrona – 8 punktów; promocja – 16 punktów.

Kraje reprezentowane na spotkaniu uszeregowane zostały w ranking od ustawodawstwa posiadającego wszystkie niezbędne zabezpieczenia do najmniej rozwiniętego: Ukraina, Bułgaria, Armenia, Gruzja, Węgry, Rumunia, Czechy, Polska, Rosja, Litwa.

Dyskusja na temat legislacji będzie prowadzona wokół następujących zagadnień:
•    Metodologia badania – dlaczego przyjęto takie wskaźniki?
•    Na ile skuteczne są poszczególne rozwiązania prawne w różnych krajach?
•    Jak rozwiązania prawne funkcjonują w praktyce?
•    Jakie doświadczenia zostały już zdobyte – jakie rozwiązania prawne warto promować?
•    Czy prawa w poszczególnych krajach były zmieniane w ostatnich latach? Jakie zmiany wprowadzono?
•    Jaki był wpływ organizacji społecznych na przyjęte zmiany?
•    Czy zmiany w prawie przyciągnęły uwagę opinii publicznej? Dlaczego tak, dlaczego nie?

Kto jest strażnikiem prawa do informacji?

Dyskusja wokół tematów:
•    Jakie publiczne instytucje chronią prawo do informacji?
•    Jakie kontrole są prowadzone w tym zakresie?
•    Kto realizuje monitoringi prawa do informacji? Jak silne jest w tym względzie społeczeństwo obywatelskie?
•    Co jest monitorowane?
•    Co daje kontrola społeczna i monitoring?
Jak wygląda aktywne informowanie?
Dyskusja wokół tematów:
•    Jakie informacje są dostępne bez składania wniosków o informację? Jak ma się prawo do praktyki?
•    Jak wygląda dostęp do informacji, które mogą być odczytywane komputerowo?
•    Jakie dane się zbiera?
•    Jak lobbować o rozwiązania dające większą otwartość?
•    Czy istnieją doświadczenia w naciskaniu na administrację, aby dane publikowała?
•    Jaki użytek z danych  dostępnych publicznie robią organizacje?

Nadzór społeczny w praktyce:

Gergana Jouleva, Access to Information Programme (Bułgaria): Czy administracja aktywnie informuje w sieci?

Ashot Melikyan, Committee to Protect Freedom of Expression (Armenia): Monitoring oficjalnych stron internetowych administracji publicznej. Ewaluacja dostępności informacji.

Podsumowanie: W jaki stopniu gwarantowany prawem dostęp do informacji jest wypełniany? W jakim stopniu obywatele mają zapewniony dostęp do informacji? Wyzwania dla strażników prawa do informacji.

24 listopada 2011 roku g. 9.00-19.00

9.00 – 11.00 (z przerwa na kawę/herbatę)  Edukacja. Czy można zachęcić ludzi do korzystania ze swojego prawa do informacji? Jak to robić? – prezentacje uczestniczących organizacji wraz z dyskusją.

Edukacja grup strategicznych: Gergana Jouleva, Access to Information Programme (Bułgaria), 15 lat funkcjonowania strategii – rezultaty

Różnorodność grup i form edukacji: Jan Kotecký, Oživení o.s. (Czechy), Edukacja/doskonalenie

Pytania do dyskusji:
•    Czy jest możliwa powszechna edukacja, a jeśli tak to jakie przynosi rezultaty?
•    Jakimi sposobami można prowadzić edukację, w jakich przypadkach sprawdzają się poszczególne rozwiązania?
•    Czy obywatele korzystają ze swojego prawa do Informacji? Które grupy są najbardziej zainteresowane?
•    Jaką rolę odgrywają media? Jak media mogą edukować? Jak to robią? Jak strażnicy prawa do informacji mogą edukować media?
•    Czy sytuacja w zakresie korzystania obywateli z ich praw zmienia się w czasie? W jaki sposób?
•    Jaką rolę w upowszechnieniu się wiedzy o informacji publicznej odegrały blogi i działania ich autorów wykorzystujące dostęp do informacji?
11.30-15.30 Przerwa na działanie praktyczne w terenie i lunch
15.30-17.00 Kampanie społeczne i akcje bezpośrednie

Najlepszym sposobem edukacji osób dorosłych jest doświadczenie. Szczególnie jeśli daje ono poczucie wpływu na rzeczywistość i dokonania zmiany. W tej edukacji należy angażować ludzi w działania strażnicze, wykorzystywać prowokację i pokazywać dlaczego warto korzystać z praw.

Kampanie: Anton Antonenko, DiXi Group (Ukraina): Kampania na rzecz przejrzystości działań politycznych na Ukrainie

Nagrody: Oldřich Kužílek, Open Society p.b.a. (Czechy): Otwarte x Zamknięte

Podsumowanie doświadczenia w terenie i dyskusja:
•    Czy edukacja obywateli – szczególnie poprzez akcje bezpośrednie – jest naiwną mrzonką czy też niektóre strategie dają efekty? Co pomaga? Co przeszkadza?
•    W jakim stopniu można zaangażować ludzi w podjęcia działania na rzecz prawa do informacji – rozumianego choćby w taki sposób, że z niego konsekwentnie korzystają?
•    Które akcje wymagają większego zaangażowania, jakie są minimalne wymagania przy angażowaniu ludzi?
•    Jak zaangażować media w promowanie naszych akcji?
•    Co robić jeśli akcja nie przyniesie rezultatów? Jak poradzić sobie z brakiem skuteczności?
•    Jak budować poparcie społeczne dla organizacji zajmujących się ochroną prawa do informacji, taka by były one lepiej zakorzenione społecznie?

17.15 – 19.15 Otwarte dane i nowe technologie jako sposób przyspieszenia edukacji obywatelskiej i ułatwienia angażowania się ludzi w korzystanie z prawa do informacji

Nowe technologie mogą mieć wielki wpływ na to czy ludzie korzystają ze swoich praw. Pomagają one zrozumieć jaka jest rola informacji poprzez ułatwienia jakie dają przy docieraniu do niej i odpowiednie jej  prezentowanie. Technologie pozwalają także na nieangażujące czasowo podejmowanie działań bezpośrednich. Z drugiej strony umożliwiają organizowanie się w grupy podejmujące konkretne działania. Otwarte dane czynią nowe technologie nawet bardziej efektywnymi poprzez ich powszechną dostępność otwartą na innowacyjne pomysły.

Rugile Trumpyte, Transparency International (Litwa): www.parasykjiems.lt – litewska wersja www.writetothem.org

Giorgi Kldiashvili, Levan Avalishvili, Institute for Development of Freedom of Information (Gruzja): Baza informacji publicznych – www.opendata.ge

Levon Barseghyan, Counci Chairman of Journalists’ Club “Asperez” (Armenia): Baza informacji publicznych – www.publicdata.am

Pytania do dyskusji:
•    Jak organizacje strażnicze mogą wykorzystywać nowe technologie w edukacji i w angażowaniu ludzi?
•    Jakie kanały są najbardziej efekywne, do jakich grup kierować konkretne informacji i z jakich korzystać rozwiązań?
•    Jak zmienia się organizacja po wprowadzeniu do jej działań nowych technologii?
 
25 listopada 2011, g. 9.00-18.00

9.00 -13.00 – z przerwą na kawę.  Litygacja strategiczna jako narzędzie umacniania prawa. Czy możliwe jest uczynienie z niej narzędzia zachęcania ludzi do korzystania z ich praw?

Tivadar Huttl, Hungarian Civil Liberties Union TASZ (Węgry): Prawo do informacji w orzecznictwie międzynarodowym

Cătălina Rădulescu, Centre for Legal Resources (Rumunia): Tajemnice państwowe pod kontrolą. Sprawy sądowe związane z tajemnicą państwową i tajemnicą służbową

Alexander Kashumov, Access to Information Programme (Bułgaria): Prawo do informacji jako narzędzie dla kontroli społecznej i dziennikarstwa śledczego: sukcesy i zmiany

Pytania do dyskusji:
•    Jak organizacja definiuje litygację stategiczną?
•    Jakie przypadki są wybierane? Jak powstają przypadki? Kim są klienci organizacji?
•    Czy organizacja bierze tylko „czyste” przypadki czy też ryzykuje? Czy ma jakieś obszary priorytetowe? Jak wybierane są przypadki? Czy w litygacje angażują się duże firmy prawnicze?
•    Jak informujemy ludzi o naszych przypadkach – czy piszą o nich media? Czy dobierając przypadki warto myśleć o ich edukacyjnym charakterze i odbiorze medialnym?
•    Czy przypadki wybierane do litygacji strategicznej wpływają na społeczne rozumienie czym jest prawo do informacji?

13.00-14.00 – Przerwa na lunch

14.00 – 16.00 Jak organizacje i obywatele mogą działać na rzecz otwartego, przejrzystego i rozliczalnego rządu?

Podsumowanie: rola mediów (nowych, tradycyjnych), rola tradycyjnej edukacji, rola edukacji przez doświadczenie, rola edukacji z użyciem nowych technologii, rola litygacji strategicznej.

Ewaluacja spotkania i dyskusja z Sylwią Sobiepan – koordynatorką programu Wschód Wschód w Polsce

16.00-16.15 Przerwa na kawę/herbatę

16.15-18.15 –  Planowanie przyszłości.

Co można zrobić z wynikami seminarium dyskusyjnego? Co może zadziałać w różnych krajach.

***
Uczestniczące organizacje:
•    Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich (Polska) – organizator
•    Journalists’ Club “Asparez” (Armenia)
•    Committee to Protect Freedom of Expression (Armenia)
•    Ecolur (Armenia)
•    Expert Forum (Rumunia)
•    Centre for Legal Resources (Rumunia)
•    Center for Independent Journalism (Rumunia)
•    Institute for Public Policy (Rumunia)
•    Oživení (Czechy)
•    Open society p.b.a. (Czechy)
•    Institute for the Development of Freedom of Information (Gruzja)
•    Hungarian Civil Liiberties Union TASZ (Węgry)
•    Access to Information Programme (Bułgaria)
•    DiXi Group (Ukraina)
•    OPORA Civic Network (Ukraina)
•    The Institute for Information Freedom Development (Rosja)
•    Transparency International (Litwa)
Spotkanie finansowane jest ze środków programu Wschód Wschód Open Society Foundation i Fundacji im. Stefana Batorego