NSA: przynależność sekretarza do partii politycznej jest informacją publiczną

W zeszłym roku skontaktował się z nami pan Sławomir Pienias, który zapytał w swojej gminie między innymi o to, czy jej sekretarz przynależy do konkretnej partii politycznej i czy była kiedykolwiek radną tej partii. Niestety, wójt nie udostępnił wnioskowanej informacji i wyjaśnił jedynie, że nie stanowi ona informacji publicznej.

Dalsza wymiana korespondencji między wnioskodawcą a organem nie rozwiązała sprawy, dlatego do sądu administracyjnego trafiła skarga na jego bezczynność. WSA we Wrocławiu wydał korzystny wyrok o sygn. akt IV SAB/Wr 83/19, ale wójt skierował sprawę do NSA. Ostatecznie w wyroku z 26 maja 2020 r. NSA oddalił skargę kasacyjną organu i tym samym utrzymał w mocy stanowisko korzystne dla klienta naszej poradni (sygn. akt I OSK 2593/19).

W trakcie postępowania organ twierdził, że skoro w ogłoszeniu o naborze na stanowisko sekretarza nie wpisano kryterium przynależności do partii politycznej, to informacji takiej nie udostępnia się na wniosek. Czyli wójt przyjął, że udostępnieniu podlegają wyłącznie te informacje, które pokrywają się z ogłoszonymi wymaganiami na stanowisko. Ujawnienie pozostałych informacji byłoby zaś ingerencją w prywatność sekretarza.

NSA podważył jednak takie rozumienie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej i ustawy o pracownikach samorządowych (nazywane przez sąd skrótowo jako u.d.i.p. i u.p.s.):

Niniejsza sprawa nie dotyczy naboru na stanowisko sekretarza gminy, wobec czego nie ma podstaw do rozstrzygania, czy na etapie zgłoszenia kandydat na stanowisko jest obowiązany składać oświadczenia o przynależności do partii politycznej i czy taka informacja mieści się w zakresie wymagań związanych ze stanowiskiem, które zgodnie z art. 13 ust. 4 u.p.s. stanowią informację publiczną. Przepisy art. 13 ust. 2 i 4 u.p.s. nie miały w sprawie zastosowania, nie były też wskazane przez Sąd I instancji jako podstawa uznania informacji dotyczącej przynależności partyjnej sekretarza gminy za informację publiczną. Przepisy te nie są przy tym wyłączną podstawą do kwalifikowania informacji dotyczących urzędników samorządowych jako informacji publicznych. 

W dalszej części wyroku Sąd zwrócił uwagę na błędną interpretację zakazu, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych, a którego treść wygląda następująco:

Sekretarz nie ma prawa tworzenia partii politycznych ani przynależności do nich.

Organ utrzymywał, że skoro z przepisu wynika wprost zakaz tworzenia i przynależności do partii politycznych, to zatrudnienie osoby na stanowisko sekretarza z założenia oznacza, że zakaz nie został naruszony.

Sąd nie uznał jednak sposobu argumentowania wójta i wskazał, że zakaz obejmuje cały okres zajmowania stanowiska sekretarza, wobec czego nie jest związany jedynie z etapem naboru, zaś ma znaczenie dla możliwości zajmowania stanowiska również po jego objęciu. Dalej NSA wyjaśnił:

Stwierdzenie, że sekretarz gminy nie powinien należeć do partii politycznej, nie jest tożsame ze stwierdzeniem, że dana osoba będąca sekretarzem gminy nie należy do partii politycznej. Pytanie o informację publiczną dotyczy sfery faktów, wobec czego przedstawione w skardze kasacyjnej rozumowanie, odwołujące się do regulacji art. 5 ust. 5 u.p.s. w żaden sposób nie może służyć do wykazania, że żądana informacja nie jest informacją publiczną. Z przepisu tego nie może też ,,wynikać’’ odpowiedź na pytanie, czy sekretarz gminy jest członkiem partii politycznej. 

Podsumowując, Sąd potwierdził, że wnioskowana informacja jest informacją publiczną, a organizując urząd, wójt ma obowiązek pilnowania, czy zakaz przynależności do partii politycznych jest respektowany:

W przekonaniu Naczelnego Sądu Administracyjnego, pytanie o przynależności sekretarza do partii politycznej jest pytaniem skierowanym pod adresem wójta i dotyczy organizacji urzędu, za pomocą którego wykonuje on swoje zadania (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. b) u.d.i.p.) Zgodnie z art. 33 ust. 1 oraz 3-5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2019 r., poz. 506 ze zm.), wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Wójt jest kierownikiem urzędu i może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy. W stosunku do pracowników urzędu kierownik urzędu wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego. Zgodnie z art. 5 ust. 3 i 4 u.p.s., sekretarz podlega bezpośrednio kierownikowi urzędu, który może go upoważnić do wykonywania w jego imieniu zadań, w szczególności z zakresu zapewnienia właściwej organizacji pracy urzędu. Z tej pozycji wójta względem pracowników urzędu gminy, w szczególności zaś sekretarza, wynika obwiązek wójta respektowania w organizacji urzędu zakazu z art. 5 ust. 5 u.p.s. Pytanie o realizację tego zakazu jest w konsekwencji pytaniem do wójta gminy, czy urząd jest zorganizowany zgodnie z prawem, a stanowisko sekretarza zajmowane przez osobę, która nie jest członkiem partii politycznej.