Obywatel pyta, gmina sprawdza, po co i dlaczego w miejscu pracy

Czy gmina może odpowiadać na wniosek o informację na adres miejsca pracy, zamiast na adres prywatny? Czy musimy tłumaczyć się, dlaczego korzystamy z konstytucyjnego prawa do informacji? Czy możemy korzystać z niego tylko, jeśli rzecz dotyczy obowiązków zawodowych? Odpowiedź na te pytania nie była oczywista dla gminy Nędza.

Obywatel pyta

Do poradnictwa prawnego Watchdoga zgłosił się pan Janusz Stanek.

6 grudnia 2019 r. wysłał do gminy wniosek o udostępnienie następujących informacji:

1. listy imion i nazwisk pracowników samorządowych Urzędu Gminy Nędza, którzy w 2018 i 2019 r. otrzymali nagrodę/nagrody oraz wysokość tej nagrody/tych nagród w odniesieniu do każdego z nagrodzonych pracowników samorządowych oraz informacji o tym, jakie osiągnięcia w pracy zawodowej stanowiły podstawę przyznania tej nagrody/tych nagród – w odniesieniu do każdego pracownika samorządowego,
2. listy umów cywilno-prawnych zawartych przez Urząd Gminy w Nędza z osobami fizycznymi i prawnymi, zakresu przedmiotowego tych umów oraz wynagrodzeń stron realizujących te umowy,
3. premii i dodatków specjalnych przyznanych pracownikom (z podaniem stanowisk, po zanonimizowaniu danych osobowych) Urzędu Gminy Nędza w 2018 i 2019 r.,
4. zakończonych w okresie minionych trzech lat, jak i toczących się obecnie, postępowań sądowych z udziałem Gminy Nędza (z podaniem przedmiotowego zakresu postępowania, bez sygnatur, dokumentów wytworzonych przez sąd w postaci odpisów orzeczeń, czy ich uzasadnień), a także wszelkich wydatków Gminy związanych z tymi postępowaniami.

Jako formę udzielenia odpowiedzi wskazał przesłanie skanów dokumentów za pośrednictwem poczty elektronicznej na podany adres email bądź poprzez Epuap, na skrytkę, z której wysłany został wniosek.

Nie otrzymał odpowiedzi, więc 3 stycznia 2020 r. złożył skargę na bezczynność i skontaktował się również z poradnictwem prawnym Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska. Mogłoby się wydawać, że sprawa, jakich wiele, w poradni prawnej Stowarzyszenia. Nie do końca, oddajmy głos Wójt gminy Nędza.

Urząd Gminy ,,dekonspiruje”

W odpowiedzi na skargę wójt Anna Iskała przedstawiła dosyć zaskakujące usprawiedliwienie. W pierwszych zdaniach postanowiła przedstawić sądowi, kim jest pan Janusz.

W dniu 6.12.2019 r. do Urzędu Gminy w Nędzy drogą elektroniczną o godzinie 11.01. wpłynął wniosek o udostępnienie informacji publicznej. Nadawcą tego wniosku był Pan Janusz Stanek. Pan Janusz Stanek jest dyrektorem Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Zawadzie Książęcej. W związku z tym, że wnioskodawca złożył wniosek w czasie wypełniania swoich obowiązków służbowych – dyrektor szkoły, organ prowadzący skierował pismo (..)  w którym zwrócił się do wnioskodawcy z zapytaniami dotyczącymi treści przesłanych wniosków a zakresem wykonywanych czynności służbowych dyrektora. 

A więc, urząd gminy wnosząc o odrzucenie skargi pana Janusza, wskazuje, że ponieważ ten wysłał wniosek o godz 11.01., w dzień powszedni, do tego jest dyrektorem Zespołu Szkolno-Przedszkolnego, zatem skierowano do niego zapytanie. A właściwie, nie do niego: 

Pismo to mające charakter zapytań przesłane zostało do Pana Stanka w dniu 10.12.2019 r. na adres szkoły, którą kieruje drogą elektroniczną.

(podkreślenie autorki).

Co wolno obywatelowi, co wolno dyrektorowi?

Co znajdowało się w tym piśmie? Wójt zadała dwa pytania.

1. Czy formułowanie wniosków o udostępnienie informacji publicznej o treści niezwiązanej w żaden sposób ze szkołą, przedszkolem mieści się w kompetencjach dyrektora szkoły?

2. Czy tego typu działanie, wykonywane w czasie pracy jako nauczyciela- dyrektora szkoły mieści się w ramach działalności statutowej szkoły wynikającej z przepisów prawa oświatowego?

Na odpowiedź wyznaczono trzydniowy termin. 

Kolejne pismo, również kierowane na adres skrzynki ePUAP miejsca pracy pana Janusza, wysłano 19 grudnia 2019 r. Poinformowano w nim, że wyznaczono nowy termin udzielenia odpowiedzi  na wniosek o informację publiczną – do dnia 7 stycznia 2020 r., uzasadniając to brakiem odpowiedzi na wcześniejsze wezwanie.

W następnym piśmie, konsekwentnie słanym na adres Zespołu Szkolno-Przedszkolnego, już po złożeniu przez pana Stanka skargi na bezczynność – 7 stycznia 2020 r.,  wójt wyznaczyła kolejny termin realizacji wniosku o informację publiczną  – 6 lutego 2020, ponownie argumentując to brakiem odpowiedzi na pismo z 10 grudnia.

Po złożeniu skargi na bezczynność przez pana Janusza Stanka, Watchdog, jako stowarzyszenie, zgłosił swój udział w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gliwicach. W przystąpieniu wnieśliśmy również o uwzględnienie złożonej w sprawie skargi na bezczynność organu. W swoim stanowisku Stowarzyszenie podkreśliło, że organ nie zrealizował wniosku klienta poradnictwa we wskazany przez niego sposób.

Pan Janusz Stanek złożył wniosek jako obywatel, nie jako dyrektor, nie informował również o pełnionej przez siebie funkcji. Skierowanie do Urzędu Gminy Nędza wniosku w trybie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej pozostawało bez związku z pełnieniem przez Pana Janusza Stanka funkcji Dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Zawadzie Książęcej.  Pora złożenia wniosku o informację publiczną, nie determinowała sposobu i formy odpowiedzi na wniosek, nie miała też związku z treścią i zakresem wniosku.

Art. 2 Ustawy o dostępie do informacji publicznej przyznaje prawo do informacji publicznej każdemu, zastrzegając przy tym, że od osoby wykonującej to prawo nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego.

Nie ma  jednocześnie podstaw do tego, żeby organ dociekał kim jest wnioskodawca, gdzie pracuje, kiedy pracuje, a następnie wysyłał mu pisma do miejsca pracy. Działanie takie należy uznać za szczególnie naganne, bowiem narusza prywatność osoby występującej z wnioskiem poprzez ujawnienie do wiadomości pracowników urzędu, że ta osoba korzysta z prawa do informacji, podczas gdy ma prawo zachować to w poufności.

Wyrok sądu

Sąd prawomocnym wyrokiem o sygnaturze III SAB/Gl 6/20 stwierdził, organ dopuścił się bezczynności, bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa. Zobowiązał też Wójta Gminy Nędza do rozpatrzenia wniosku strony skarżącej w terminie 14 dni od dnia doręczenia akt z prawomocnym wyrokiem, zasądził też 100 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Podkreślił też, że

pytanie Wójta Gminy, czy wnioskodawca działa jako Dyrektor Zakładu Szkolno – Przedszkolnego nie może być uznane za podjęcie czynności zmierzających do załatwienia wniosku o udzielenie informacji publicznej. Zgodnie bowiem z art. 2 u.d.i.p. każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej, a więc niezależnie jaką funkcje pełni, jaki sprawuje urząd lub jaki zawód wykonuje. Skierowanie zatem przez organ żądania podania przez skarżącego informacji, w jakim charakterze [wnioskodawca] występuje domagając się udostępnienia informacji publicznej, nie znajduje umocowania prawnego w treści ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że z treści wniosku w sposób jednoznaczny wynika, iż wnioskodawca działa we własnym imieniu, albowiem w piśmie podał swoje dane osobowe, imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz PESEL, a więc kierującym wniosek jest zindywidualizowany podmiot. Oceny tej okoliczności w żaden sposób nie zmienia to, iż wniosek o udostępnienie informacji publicznej został skierowany w godzinach działania Placówki Szkolno-Przedszkolnej w Zawadzie Książęcej, której funkcję Dyrektora pełni  Janusz Stanek. Z żądaniem udzielenia informacji publicznej wystąpił Janusz Stanek we własnym imieniu, nie w imieniu placówki oświatowej którą kieruje.

Opisana sprawa dobrze ilustruje, że nie jest zadaniem adresata wniosku ustalanie kim jest wnioskodawca, jakie funkcje pełni, czy też z jakiego powodu zwraca się o udostępnienie informacji publicznej. Choć pokusa ujawnienia ,,drugiego dna sprawy” może być kusząca, to tego typu argumenty nie zmieniają faktu, że na adresacie ciążą obowiązki informacyjne.

Czy organ udostępni informacje, czy też znajdzie inny powód, żeby ich nie przekazać? Pomimo prawomocnego wyroku, wnioskodawca wciąż czeka…