Co oznacza związanie organu oceną prawną sądu?

Pewna spółka zapytała wodociągi miejskie (spółka komunalna) o informacje dotyczące obiektów wskazanych w ramach konkretnego zamówienia publicznego.

W odpowiedzi na wniosek wodociągi miejskie wydały jednak decyzję o odmowie udostępnienia informacji ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy. Sprawa trafiła do WSA w Warszawie, który w wyroku z 19 listopada 2020 r. o sygn. akt VIII SA/Wa 481/20 uznał, że spółka komunalna nie wykazała wystarczająco, że informacje mogą podlegać tajemnicy.

Po wspomnianym wyroku wodociągi miejskie wydały kolejną decyzję o odmowie udostępnienia informacji ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy, a sprawa trafiła ponownie do WSA w Warszawie. Tym razem Sąd wyjaśnił spółce komunalnej, że nie zastosowała się do wskazówek zawartych w poprzednim orzeczeniu. Chodziło o niezastosowanie się do treści art. 153 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi:

Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.

W wyroku z 9 czerwca 2021 r. o sygn. akt VIII SA/Wa 204/21 Sąd wyjaśnił na czym polega związanie organu oceną prawną sądu i stwierdził, że wodociągi miejskie wciąż nie uzasadniły wystarczająco, że informacje mogą podlegać tajemnicy:

Przyjmuje się zgodnie, że ocena prawna wyrażona w orzeczeniu sądu administracyjnego jest wiążąca w sprawie dla tego sądu oraz organu administracji publicznej zarówno wówczas, gdy dotyczy zastosowania przepisów prawa materialnego, jak również przepisów postępowania administracyjnego. Oznacza to, że organ administracji jest obowiązany rozpatrzyć sprawę ponownie, stosując się do oceny prawnej zawartej w uzasadnieniu wyroku, bez względu na poglądy prawne wyrażone w orzeczeniach sądowych w innych sprawach, a tym bardziej w orzeczeniach organów administracyjnych wydanych w innych sprawach (…).

Nawet w przypadku sporu co do stanu faktycznego, będącego podstawą subsumcji prawa, a więc i oceny prawnej lub odmiennej interpretacji prawa albo nawet możliwości niezgodności oceny sądu z prawem obowiązującym, zapatrywania prawne wynikające z oceny prawnej sądu mają moc wiążącą do czasu, aż wyrok zostanie wzruszony w przewidzianym do tego trybie. Odmienna ocena materiału dowodowego stanowi prawnie niedopuszczalną polemikę z prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego (tak również: wyrok NSA z dnia 7 grudnia 1999 r., sygn. akt I SA 1089/99).

Przez ocenę prawną, o której mowa w art. 153 P.p.s.a., rozumie się powszechnie wyjaśnienie istotnej treści przepisów prawnych i sposobu ich stosowania w rozpoznawanej sprawie, zaś wskazania co do dalszego postępowania stanowią z reguły konsekwencję oceny prawnej. Dotyczą one sposobu działania w toku ponownego rozpoznania sprawy i mają na celu uniknięcie błędów już popełnionych oraz wskazanie kierunku, w którym powinno zmierzać przyszłe postępowanie dla uniknięcia wadliwości w postaci braków w materiale dowodowym lub innych uchybień procesowych.

(…)

Należy ponadto wskazać, że ponowne rozpoznanie sprawy przez sąd administracyjny ogranicza się do kontroli, czy organy administracji prawidłowo uwzględniły wytyczne zawarte w poprzednim wyroku, a także oceny ewentualnych nowych okoliczności, które zaistniały już po wydaniu wyroku. Te natomiast kwestie, które były już przedmiotem oceny sądu i co do których sąd nie dopatrzył się uchybień w działaniu organu administracji, ponownie oceniane być nie mogą.