Czy istnieje zakaz składania wniosków o informację inspirowanych indywidualnymi sprawami wnioskodawców?

Wnioskodawca (osoba przebywająca w areszcie śledczym) zwrócił się telefonicznie do sekretariatu terenowego oddziału instytutu gruźlicy i chorób płuc w celu umówienia rozmowy z dyrekcją, ale poinformowano go, że nie ma takiej możliwości ze względu na nieobecność dyrektorki. Zainteresowany powołał się więc na przepisy o dostępie do informacji publicznej i poprosił o podanie przyczyny tej nieobecności oraz do kiedy ona potrwa. 

Jako że wnioskodawcy odmówiono udzielenia odpowiedzi na zadane pytania, to sprawa trafiła do WSA w Krakowie, który postanowieniem z 25 sierpnia 2021 r. o sygn. akt II SAB/Kr 72/21 odrzucił wniesioną skargę na bezczynność, wskazując, że zainteresowany próbował umówić się na rozmowę telefoniczną w sprawie prywatnej, a w tej sytuacji w ogóle nie stosuje się przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej. 

Sprawa trafiła następnie do NSA, który postanowieniem z 1 marca 2022 r. o sygn. akt III OSK 358/22 nie zgodził się z odrzuceniem skargi i zobowiązał WSA w Krakowie do jej ponownego rozpatrzenia.

W takim stanie rzeczy WSA w Krakowie ponownie przeanalizował sprawę i oddalił skargę na bezczynność wyrokiem z 25 maja 2022 r. o sygn. akt II SAB/Kr 63/22. Tym razem Sąd uznał, że co prawda pytania skarżącego (wnioskodawcy) stanowiły informację publiczną, ale skarga trafiła do sądu za wcześnie, jako że jedynie dzień po rozmowie telefonicznej, podczas której złożono wniosek. Na rozpatrzenie wniosku instytut miał natomiast maksymalnie 14 dni.  

I tym razem sprawa trafiła do NSA, który wyrokiem z 24 stycznia 2024 r. o sygn. akt III OSK 2624/22 oddalił skargę kasacyjną skarżącego. Ostatecznie Sąd rozstrzygnął postępowanie na niekorzyść wnioskodawcy zainteresowanego informacją z uwagi na wspomniane wcześniej przedwczesne złożenie skargi. 

Niezależnie od mankamentów proceduralnych, które zadecydowały o negatywnym wyniku sprawy, warto zwrócić uwagę na interpretację obu Sądów, które na różnych etapach postępowania wypowiedziały się jasno w sprawie wniosków inspirowanych sprawami prywatnymi wnioskodawców: 

Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, że skoro wniosek z dnia 12 stycznia 2021 r. wiązał się ze sprawą prywatną wnioskodawcy, to żądanie zawarte we wniosku o udostępnienie informacji nie zawiera się w zbiorze informacji określonej w art. 1 ust. 1 u.d.i.p. (nie dotyczy informacji publicznej). Tymczasem przepisy u.d.i.p. nie zabraniają składania wniosków o udostępnienie informacji publicznej jeżeli są inspirowane indywidualną sprawą wnioskodawcy. Należy podkreślić, że nie budzi wątpliwości, że to wnioskodawca jest gospodarzem postępowania w sprawie udzielenia informacji publicznej, wyznaczając zakres swojego żądania, tj. jakie informacje chce otrzymać lub z chce się z nimi zapoznać. Treść wniosku determinuje zatem działanie podmiotu zobowiązanego, który jest związany żądaniem wnioskodawcy. W tym też zakresie Sąd pierwszej instancji powinien był zbadać i ocenić treść wniosku z dnia 12 stycznia 2021 r. pod kątem czy złożony wniosek dotyczy informacji, a więc wiadomości dotyczącej określonych faktów lub danych; czy wniosek dotyczy informacji istniejącej (jest udokumentowany) i będącej w posiadaniu podmiotu zobowiązanego do udzielenia informacji publicznej. Nie można bowiem żądać udzielenia informacji, która nie istnieje. I wreszcie Sąd powinien określić czy informacja dotyczy spraw publicznych, o których mowa w art. 1 ust. 1 u.d.i.p. (sygn. akt III OSK 358/22).

oraz

Co istotne, jak wskazał NSA w postanowieniu, przepisy u.d.i.p. nie zabraniają składania wniosków o udostępnienie informacji publicznej inspirowanych, jak w niniejszej sprawie, indywidualnymi sprawami wnioskodawców. Czym innym zatem jest dążenie skarżącego (przebywającego w areszcie śledczym) do załatwienia (poprzez rozmowę telefoniczną z Dyrektorem Instytutu) swojej indywidualnej sprawy związanej z leczeniem córki w Instytucie, a czym innym sformułowane na kanwie tej sprawy żądanie skarżącego udostępnienia informacji publicznej dotyczącej nieobecności Dyrektora w pracy i czasu jej trwania. Te bowiem informacje należy uznać za istotne według kryterium interesu ogólnego, a nie tylko jednostkowego. Mogą one mieć znaczenie dla większej ilości osób, czy grup obywateli, a nie służyć jedynie realizacji lub ochrony indywidualnych interesów podmiotu, który żądanie składa. Dlatego też, zdaniem Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, organ winien był załatwić wniosek skarżącego z 12 stycznia 2021 r. w reżimie przepisów u.d.i.p. (sygn. akt II SAB/Kr 63/22).

Analizowanie wyroków wspiera National Endowment for Democracy