Lista lekarzy a odmienne zasady dostępu do informacji publicznej

Wnioskodawca zwrócił się do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej dotyczącej listy lekarzy i lekarzy dentystów upoważnionych do wystawiania zaświadczeń lekarskich.

Wspomniana lista miała zawierać następujące informacje: imię, nazwisko, numer prawa wykonywania zawodu (PWZ), numer PESEL lub numer paszportu, rodzaj i stopień specjalizacji oraz adres miejsca udzielania świadczeń.

W odpowiedzi na zadane pytania organ wyjaśnił, że nie może udostępnić informacji w trybie dostępu do informacji publicznej dlatego, że zasady udostępniania tej informacji zostały przewidziane w innym trybie, a konkretnie w art. 56 ust. 5 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Co więcej, z przepisu tego wynika, że żądane informacje udostępnia się Naczelnej Radzie Lekarskiej oraz systemowi informacji w ochronie zdrowia, więc wnioskodawca w ogóle nie jest uprawniony do ich pozyskania.

Nieprzekonany argumentacją wnioskodawca skierował sprawę do sądu administracyjnego. Wyrokiem z 10 października 2022 r. o sygn. akt II SAB/Wa 245/22 WSA w Warszawie oddalił jednak jego skargę, potwierdzając za Prezesem ZUS, że dostęp do danych z żądanego rejestru reguluje odrębny tryb dostępu do informacji. Dodatkowo Sąd zaznaczył, że informacje o numerze PESEL, numerze paszportu oraz numerze PWZ nie stanowią informacji publicznej.

Sprawa nie zakończyła się jednak na tym etapie. Wnioskodawca wniósł bowiem skargę kasacyjną do NSA, który to wyrokiem z 31 stycznia 2024 r. o sygn. akt III OSK 133/23 uwzględnił ją, uchylając zaskarżony wyrok WSA w Warszawie w całości, zobowiązując Prezesa ZUS do rozpoznania wniosku z wyłączeniem informacji o numerze PESEL lub numerze paszportu oraz stwierdzając bezczynność organu.

W pierwszej kolejności NSA ocenił, że informacja o numerze PWZ stanowi informację publiczną, a za uzasadnienie może posłużyć choćby orzecznictwo sądowoadministracyjne w sprawach o udostępnienie danych z Centralnego Rejestru Lekarzy i Lekarzy Dentystów Rzeczypospolitej Polskiej, który prowadzi Naczelna Rada Lekarska na podstawie przepisów o izbach lekarskich i który również zawiera numer PWZ. Jednocześnie Sąd zgodził się z WSA w Warszawie, że informacja o numerze PESEL albo serii i numerze paszportu nie stanowią informacji publicznej.

W drugiej kolejności Sąd odniósł się negatywnie do stanowiska Prezesa ZUS i WSA w Warszawie, zgodnie z którym wnioskowane informacje można uzyskać wyłącznie na podstawie wspomnianej już Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jako że przepisy Ustawy o dostępie do informacji publicznej nie mają zastosowania wtedy, gdy w innych ustawach określono odmienne zasady i tryb dostępu do informacji (art. 1 ust. 2 Ustawy o dostępie do informacji publicznej). NSA wyjaśnił, że w przypadku tej sprawy przepisy innej ustawy nie przewidują odrębnego trybu udostępniania informacji:

Analiza przepisu art. 56 ust. 5 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nie pozostawia również wątpliwości co do tego, że nie zawiera on jakichkolwiek materialnoprawnych podstaw kształtujących zakres publicznego prawa podmiotowego do informacji publicznej. Z jego treści nie wynika, aby dane ujawnione w przedmiotowym rejestrze nie wchodziły w zakres publicznego prawa podmiotowego do informacji publicznej, a wynika jedynie to, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępnia te dane Naczelnej Radzie Lekarskiej oraz systemowi informacji w ochronie zdrowia. Konstrukcja tego przepisu nie daje podstaw do przyjęcia, że zawarto w nim normę stanowiącą podstawę ograniczenia prawa dostępu do informacji publicznej. Podstawy normatywne ograniczenia prawa dostępu do informacji publicznej określone zostały w art. 61 ust. 3 Konstytucji RP. Zgodnie z normą zawartą w tym przepisie „ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa”. Wymogu „określenia w ustawach” przesłanek mieszczących się w granicach wskazanych wyżej wartości nie spełnia ani art. 56 ust. 5 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ani inne przepisy tej ustawy.

(…)

Biorąc pod uwagę powyższe, stwierdzić należy, że udzielona przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiedź z dnia 9 marca 2022 r. wyjaśniająca, że informacje, o które wnioskuje skarżący, nie mogą zostać udostępnione w trybie dostępu do informacji publicznej, nie spełniała wymogów ustawowych, co uzasadnia stanowisko, że podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej pozostawał w bezczynności.