Opłata za udostępnienie informacji publicznej a koszty sądowe w sprawach cywilnych

Wnioskodawca skierował do jednego z prezesów sądów rejonowych wniosek o udostępnienie kopii określonych wyroków, wraz z ich uzasadnieniami.

W odpowiedzi podmiot wezwał wnioskodawcę do uiszczenia opłaty w wysokości 20 zł, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania. Ostatecznie sprawa trafiła do sądu, przed którym prezes sądu tłumaczył, że opłata została naliczona na podstawie przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (opłata za nośnik danych). Według podmiotu przepisy te należało zastosować dlatego, że w ustawie o dostępie do informacji publicznej zabrakło szczegółowych rozwiązań dotyczących naliczania opłaty za udostępnienie informacji.

W wyroku z 22 lipca 2020 r. o sygn. akt II SAB/Gd 34/20 WSA w Gdańsku stwierdził, że jedynym przepisem umożliwiającym wyznaczenie opłaty za udostępnienie informacji, jest art. 15 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Sąd wytłumaczył to następująco:

Trzeba też podkreślić, że wyłączną podstawą prawną do powiadomienia wnioskodawcy o konieczności uiszczenia opłaty za udostępnienie informacji w żądanej formie, a także skutków milczenia wnioskodawcy w zakresie ewentualnej zmiany sposobu udostępnienia informacji, są przepisy u.d.i.p., w szczególności bezpośrednio art. 15 tej ustawy.

Tymczasem w niniejszej sprawie podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji wprawdzie wystosował do wnioskodawcy pismo informujące o konieczności poniesienia kosztów udostępnienia żądanych danych, lecz zastosował w tym celu nie regulację u.d.i.p., a przepisy Kodeku postępowania cywilnego i ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Działanie takie należy jednak uznać za niedopuszczalne. Jak wynika bowiem z art. 1304 § 1 k.p.c. strona, która wnosi o podjęcie czynności połączonej z wydatkami, obowiązana jest uiścić zaliczkę na ich pokrycie w wysokości i terminie oznaczonym przez sąd. Przewodniczący wzywa stronę zobowiązaną do wniesienia zaliczki, aby w wyznaczonym terminie nie dłuższym niż dwa tygodnie zapłaciła oznaczoną kwotę (§ 2 zdanie pierwsze). W razie nieuiszczenia zaliczki sąd pominie czynność połączoną z wydatkami (§ 5). W myśl zaś art. 77 ust. 1a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych opłatę od wniosku o wydanie na podstawie akt zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu posiedzenia pobiera się w kwocie 20 złotych za każdy wydany informatyczny nośnik danych. Treść ww. przepisów nie pozostawia więc wątpliwości, że konieczność uiszczenia opłaty kancelaryjnej związanej z żądaniem podjęcia przez sąd czynności połączonej z wydatkami, w tym za wydany informatyczny nośnik danych, dotyczy wyłącznie wniosków złożonych przez strony postępowania cywilnego i czynności poodejmowanych w tym postępowaniu. Wskazuje na to przede wszystkim art. 1304 k.p.c., który wprost mówi o wniosku „strony”, a więc podmiotu występującego w danym postępowaniu sądowym i posiadającym w nim określone prawa i obowiązki, któremu sąd taki status nadał, a nie każdego podmiotu.

(…)

Nietrafne jest zatem stanowisko Prezesa Sądu Rejonowego, że w przypadku konieczności uiszczenia przez podmiot składający wniosek o udostępnienie informacji publicznej opłaty za udostępnienie informacji w określonej formie, możliwe jest odpowiednie zastosowanie przepisów k.p.c. i ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Gdyby bowiem ustawodawca chciał dopuścić taką możliwość, zawarłby stosowne odniesienie w treści art. 15 u.d.i.p., czego nie uczynił. Zatem niedopuszczalne jest stosowanie przepisów odnoszących się do innych postępowań, w szczególności zaś brak jest podstaw prawnych do stosowania wynikających z tych przepisów rygorów.

Zobacz więcej: Płacić czy nie płacić? Pułapki bezpłatnego dostępu do informacji publicznej