Organ władzy publicznej nie może pytać w trybie dostępu do informacji publicznej

Prawo do informacji przysługuje każdej i każdemu. Z wyroków sądowych wynika jednak, że z trybu dostępu do informacji publicznej nie mogą korzystać organy władzy publicznej.

W wyroku z 7 września 2017 r. o sygn. akt II SA/Ol 530/17 WSA w Olsztynie kontrolował sprawę, w której z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej zwrócił się jeden z prezydentów. Sąd uznał, że gmina nie jest uprawniona do żądania udostępniania informacji:

Kwestia ustalenia kręgu podmiotów uprawnionych do uzyskania informacji publicznej była kilkakrotnie przedmiotem rozważań sądów administracyjnych. I tak Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30 stycznia 2014 r., wydanym w sprawie o sygn. I OSK 1982/13 (Baza Orzeczeń LEX nr 1463438), stwierdził, że: „Używając w art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej pojęcia „każdemu”, ustawodawca precyzuje zastrzeżone w Konstytucji obywatelskie uprawnienie, wskazując, że każdy może z niego skorzystać na określonych w tej ustawie zasadach. Zwrot „każdy” należy rozumieć jako każdy człowiek lub podmiot prawa prywatnego. Termin „każdy” nie może być inaczej rozumiany, zważywszy na cel i sens ustawy o dostępie do informacji publicznej, przyjętej dla urzeczywistnienia idei transparentności władzy publicznej. Takie rozumienie pojęcia „każdemu” potwierdza stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, zaprezentowane w wyroku z dnia 25 maja 2009 r., o sygn. akt SK 54/08.” Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. II SAB/Wa 386/12 (Baza Orzeczeń LEX nr 1246684) stwierdził: „Ustawa o dostępie do informacji publicznej służy realizacji konstytucyjnego prawa dostępu do wiedzy na temat funkcjonowania organów władzy publicznej. Racjonalny ustawodawca, używając w art. 2 ust. 1 ustawy pojęcia „każdemu”, precyzuje zastrzeżone w Konstytucji obywatelskie uprawnienie, wskazując, że każdy może z niego skorzystać na określonych w tej ustawie zasadach. Przy czym sformułowanie „każdy” należy rozumieć, jako każdy człowiek (osoba fizyczna) lub podmiot prawa prywatnego”. Ten sam Sąd w postanowieniu z dnia 18 lutego 2010 r., sygn. II SAB/Wa 197/09 (OSP 2011/9/94) podkreślił, że: „Celem ustawy o dostępie do informacji publicznej jest informowanie obywateli o stanie „spraw publicznych”, a nie zdobywanie przez organy administracji publicznej informacji od innych podmiotów. Tak więc, biorąc pod uwagę cel i sens ustawy o dostępie do informacji publicznej, przyjętej przecież dla urzeczywistnienia idei transparentności władzy publicznej, należy wskazać, iż sformułowanie „każdy” oznacza każdego człowieka lub podmiot prawa prywatnego”. Podobnie wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt II SA/Ol 1316/12 (Baza Orzeczeń LEX nr 1235179) wyjaśniając, że: „Ustawa o dostępie do informacji publicznej służy realizacji konstytucyjnego prawa do wiedzy na temat funkcjonowania organów władzy publicznej (art. 61 Konstytucji RP). Analiza art. 2 ust. 1 tej ustawy zawierającego pojęcie „każdemu” oznacza, że ustawodawca precyzuje zastrzeżone w Konstytucji uprawnienia obywatelskie, wskazując, że każdy może z niego skorzystać na zasadach określonych w tej ustawie. Przy czym słowo „każdy” należy rozumieć jako każdy człowiek (osoba fizyczna) lub podmiot prawa prywatnego”.

WSA w Warszawie w wyroku z 28 października 2016 r. o sygn. akt II SA/Wa 952/16 wyjaśnił, że wymianie informacji między instytucjami służą odrębne przepisy, dlatego też starosta nie mógł zwrócić się do Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń z wnioskiem o udostępnienie informacji:

Podzielając w pełni powyższe poglądy należy wskazać, że termin „każdy” użyty w art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej nie może odnosić się do organów władzy publicznej, gdyż celem ustawy jest zapewnienie dostępu do informacji o stanie spraw publicznych, a nie umożliwianie tym organom uzyskiwania informacji od innych podmiotów publicznych lub wykonujących zadania publiczne. Zgodzić się należy z poglądem doktryny, iż: „przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie są narzędziem prawnym, które ma służyć organom administracji publicznej do wzajemnego przekazywania informacji. Tutaj mają zastosowanie przepisy konstytucyjne oraz administracyjne przepisy ustrojowe. Natomiast ustawa o dostępie do informacji publicznej służy społecznej kontroli władzy publicznej przez społeczeństwo”. (patrz: P. Szustakiewicz, Ius Novum z 2010 r., nr 2, s. 197).

Z kolei w wyroku z 6 września 2016 r. o sygn. akt I OSK 783/16 NSA stwierdził, że z wnioskiem o udostępnienie informacji nie może zwrócić się przewodniczący rady gminy:

W tej sytuacji Sąd doszedł do przekonania, że przewodniczący rady gminy nie jest podmiotem prawa prywatnego i dlatego uzyskanie informacji publicznej o organie wykonawczym tej samej gminy nie mogło nastąpić w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej do uzyskania informacji na potrzeby rady gminy.