Opłaty za udostępnienie informacji wg cennika

Na podstawie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej wprowadzona została zasada, zgodnie z którą dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny (art. 7 ust. 2 u.d.i.p.). Regulacja ta w sposób niebudzący wątpliwości wprowadza zakaz pobierania za udostępnienie informacji publicznej jakichkolwiek należności z zastrzeżeniem art. 15 ustawy. Obciążanie kosztami udostępnienia informacji publicznej wymaga od podmiotu zobowiązanego pobrania opłaty w wysokości odpowiadającej tym kosztom. Na podmiocie zobowiązanym do udzielenia informacji publicznej, w przypadku poniesienia dodatkowych kosztów, ciąży obowiązek wykazania, iż żądana opłata odpowiada faktycznie poniesionym kosztom. Ten pogląd podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie: „[...] Przepis ten daje podmiotowi zobowiązanemu uprawnienie do pobrania opłaty stanowiącej równowartość rzeczywiście poniesionych, dodatkowych kosztów związanych ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku. Realizacja tego uprawnienia może nastąpić w konkretnych, indywidualnych sprawach” (Wyrok z dnia 12.01.2007 r., sygn. akt II SA/Kr 1323/06). Warto w tym miejscu przywołać wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 września 2002 r. (K 38/01). Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż w aktach prawa miejscowego znajdować się mogą jedynie regulacje o charakterze techniczno-organizacyjnym związane z uwarunkowaniami lokalnymi. Przepisy takie mogą regulować miejsce i czas udostępniania dokumentów, techniczne uwarunkowania zapoznawania się z ich treścią, czy ich kopiowania, powielania, dokonywania wypisów. W przepisach prawa miejscowego nie może zostać wprowadzona reguła odpłatności za dostęp do informacji publicznej. Trybunał w dalszej części uzasadnienia wyroku stwierdził: „[...] Znaczy to, iż z mocy prawa z "zasad dostępu do dokumentów i korzystania z nich" wyłączone są takie aspekty proceduralne, które by np. przesądzały o odpłatności lub bezpłatności dostępu do dokumentów, wyznaczały terminy mogące zagrozić realności tego dostępu, itp. [...]”. Ponadto: "materia, którą ustawodawca przekazuje do uregulowania w statutach, wskazuje sama przez się, iż unormowanie w statucie zasad dostępu do dokumentów i korzystania z nich w żadnej mierze nie mogą wpływać kształtująco na realizację obywatelskiego prawa do informacji. Mogą one natomiast dotyczyć wewnętrznych zasad funkcjonowania struktur organizacyjnych samorządu terytorialnego (…) odnoszą się do uregulowania w statucie tylko techniczno-porządkowych zasad dostępu do dokumentów, dotyczących wykonywania zadań publicznych przez organy samorządowe i korzystania z tych dokumentów (…)” Natomiast w wyroku NSA z 11 października 2002 r. sygn. akt: II SA 812/00 sąd stwierdził, iż „Zgodnie z poglądem wyrażonym w orzecznictwie prawidłowa realizacja zasady bezpłatnego dostępu do informacji publicznej oznacza, iż opłaty za jej udostępnienie mogą być pobierane wyłącznie w konkretnych wypadkach za koszty utrwalenia dokumentacji”, co zostało następnie rozwinięte w orzeczeniu WSA we Wrocławiu z 20 października 2004 r., w sprawie o sygn. akt IV SA/Wr 505/04: „słusznie wskazał Wojewoda, że przepis ten w sytuacjach wyjątkowych upoważnia organ zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej do pobrania opłaty, jeżeli sposób udostępnienia informacji wskazany we wniosku osoby żądającej dostępu do takiej informacji powoduje powstanie dodatkowych kosztów. Taka regulacja ustawowa oznacza, że pobieranie opłaty przez organ zobowiązany do udostępnienia informacji stanowi wyjątek od zasady bezpłatności dostępu do informacji publicznej (art. 7 ust. 2 ustawy), musi więc być tłumaczony według wykładni zwężającej treść przepisu. Prawo do pobierania opłaty może więc dotyczyć tylko dodatkowych kosztów związanych z żądanym sposobem udostępnienia informacji. Regulacja zawarta w art. 15 ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. nr 112 poz. 1198 ze zm.) dotyczy zatem rzeczywistych kosztów ponoszonych przez organ w związku z określonym sposobem udostępnienia informacji. Koszty te z natury rzeczy mogą być różne przy realizacji konkretnych wniosków o udostępnienie informacji publicznej.” Organ nie może uzależnić udostępnienia informacji publicznej od uiszczenia opłaty, skoro powstanie obowiązku uiszczenia opłaty w wysokości odpowiadającej kosztom związanym ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia informacji i wezwanie strony do uiszczenia tej opłaty, powoduje jedynie przesunięcie terminu udostępnienia tej informacji w zakresie określonym w przytoczonym przepisie art. 15 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej (por. Sergiusz Szuster (w:) Komentarz do art. 15 ustawy o dostępie do informacji publicznej, t. 4. LEX/el 2003 ). Zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy: „Podmiot udostępniający informację publiczną jest obowiązany zapewnić możliwość:
1) kopiowania informacji publicznej albo jej wydruk lub
2) przesłania informacji publicznej albo przeniesienia jej na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik informacji."
Skoro podmiot zobowiązany ma obowiązek zapewnienia kopiowania informacji publicznej, to „wykluczone jest pobieranie opłaty za przesłanie kopii dokumentów lub innych danych drogą pocztową” (zob.: wyrok Sądu Rejonowego Katowice – Wschód z dnia 27 kwietnia 2010 r. sygn. akt I C 19/10).