Podstawowe zagadnienia

Informacja publiczna

Zakres informacji o jaki można pytać wskazany został w art. 61 Konstytucji i następnie powtórzony w art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Każda informacja o działaniach np. urzędu jest informacją publiczną, nie ma znaczenia w jakiej formie jest utrwalona.

Można zapytać o każdy przejaw działalności urzędu od godzin otwarcia, po żądanie udostępnienia poszczególnych dokumentów związanych z wykonywaniem zadań przypisanych do danego podmiotu (np. będą to umowy notarialne zawierane przez urzędy, rachunki do umów cywilnoprawnych, sposoby załatwia spraw, informacja o wyjazdach służbowych ministra).

W wyroku WSA w Bydgoszczy z dnia 6 lutego 2008 r., sygn akt: II SAB/Bd 31/07 sąd zaproponował następujące rozumienie informacji publicznej:

Biorąc powyższe pod rozwagę, przeciwko podziałowi na sprawy publiczne i niepubliczne w ramach zawartości akt postępowania, opowiedziano się w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 15.10.2007 r. (sygn. akt II SAB/Kr 56/07), w którym stwierdzono, że organy uprawnione do wykonywania zadań publicznych, z założenia nie podejmują bowiem innych czynności jak załatwianie spraw publicznych.

Wykonywanie zadania publicznego nie może polegać na realizacji sprawy prywatnej i stąd pod pojęciem informacji o sprawie publicznej należy rozumieć również każdą czynność i każde działanie organu władzy publicznej w sferze prawa administracyjnego, ale też np. w sferze prawa cywilnego.

Kto może żądać informacji publicznej

Prawo do informacji publicznej przysługuje każdemu. „Każdym” możesz być Ty, obcokrajowiec, osoba innej rasy czy innego wyznania. Może to być także przedsiębiorstwo, fundacja, stowarzyszenie czy jakakolwiek instytucja. Najważniejsze jest, że nikt nie może żądać wykazania interesu prawnego czy faktycznego, tzn. nie trzeba w jakikolwiek sposób uzasadniać dlaczego interesuje nas konkretna informacja, ani co ze zdobytą wiedzą zamierzamy zrobić (art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej).

Jeżeli instytucja, która ma obowiązek udostępnienia informacji publicznej żąda uzasadnienia przez nas wniosku o dostęp do informacji, to łamie ona prawo. Urzędnicy często odmawiają udzielenia informacji twierdząc, że nie jesteśmy stroną postępowania. Należy pamiętać, że nie ma to absolutnie żadnego znaczenia. Jeżeli żądamy informacji, która stanowi informację publiczną nie musimy być stroną żadnego postępowania.

Kto musi nam udzielić informacji?

Obowiązkiem udostępniania informacji publicznej ustawa obciąża nie tylko organy władzy publicznej, lecz również „inne podmioty wykonujące zadania publiczne”, przykładowo tylko wskazane w ustawie (jak podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa, podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne).

Kolejną grupą instytucji zobowiązanych do udostępnienia informacji publicznej są fundacje, stowarzyszenia czy przedsiębiorstwa, w zakresie w jakim korzystają z funduszy publicznych – np. jeżeli stowarzyszenie otrzymało pieniądze publiczne to powinno zamieścić na swoich stronach internetowych informację na co zostały one wydane i czy osiągnięto zamierzone cele dotacji.

Organami władz publicznych niewątpliwie są również sądy i trybunały. Należy jednak zwrócić uwagę, że duża część informacji publicznej znajdująca się w sądach może zostać z różnych względów nieudostępniona – np. informacje z toczącego się postępowania karnego.

Ustawę stosuje się również do partii politycznych i związków zawodowych. Sposób uzyskania informacji publicznej będącej w posiadaniu Sejmu lub Senatu określony jest w regulaminie obu izb – w ich przypadku nie stosujemy ustawy o dostępie do informacji publicznej.