Komitet wyborczy wyborców jako podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej

Stowarzyszenie zwróciło się do komitetu wyborczego wyborców z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej obejmującej wpłaty na rzecz tego komitetu, dokumenty potwierdzające wydatkowanie środków orz wykaz przyjętych korzyści finansowych o charakterze niepieniężnym.

Komitet nie udostępnił jednak informacji, twierdząc, że ta nie stanowi informacji publicznej, a on sam nie jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji. W odpowiedzi na wniosek dodano również, że ujawnienie wpłat darczyńców stanowiłoby naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych.

Wskutek powyższego stowarzyszenie skierowało sprawę do sądu administracyjnego (skarga na bezczynność). W odpowiedzi na skargę pełnomocnik komitetu argumentował, że dostęp do żądanych informacji został uregulowany w Kodeksie wyborczym, zatem przepisy Ustawy o dostępie do informacji publicznej nie mają zastosowania.

W nieprawomocnym* wyroku WSA w Olsztynie z 25 czerwca 2024 r. o sygn. akt II SAB/Ol 52/24 Sąd uwzględnił skargę stowarzyszenia.

W pierwszej kolejności Sąd wyjaśnił, że komitet jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej:

Działalność komitetów wyborczych uregulowana jest w Kodeksie wyborczym. Zgodnie z art. 84 § 1 K.w. prawo zgłaszania kandydatów w wyborach przysługuje komitetom wyborczym. Komitety wyborcze wykonują również czynności wyborcze, w szczególności prowadzą na zasadzie wyłączności kampanię wyborczą na rzecz kandydatów. Z kolei zgodnie z art. 104 K.w. kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia aktu właściwego organu o zarządzeniu wyborów i ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem głosowania. Stosownie do art. 105 § 1 K.w. agitacją wyborczą jest publiczne nakłanianie lub zachęcanie do głosowania w określony sposób lub do głosowania na kandydata określonego komitetu wyborczego. Agitację wyborczą można prowadzić od dnia przyjęcia przez właściwy organ zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego na zasadach, w formach i w miejscach, określonych przepisami kodeksu (§ 2). Art. 106 § 1 K.w. stanowi natomiast, że agitację wyborczą może prowadzić każdy komitet wyborczy i każdy wyborca, w tym zbierać podpisy popierające zgłoszenia kandydatów po uzyskaniu pisemnej zgody pełnomocnika wyborczego.

Z powyższego wynika, że to wyłącznie poprzez komitety wyborcze wyborców obywatele mają możliwość zgłaszania swoich kandydatów w wyborach. Komitety te na zasadzie wyłączności prowadzą też kampanię na rzecz zgłoszonego kandydata.

Mając zatem na uwadze rolę jaką odgrywają komitety wyborcze wyborców są one w ocenie Sądu podmiotami zobowiązanymi do udostępnienia informacji publicznej w myśl art. 4 ust. 1 u.d.i.p. z uwagi na wykonywanie zadań publicznych związanych z realizacją publicznych praw podmiotowych obywateli w procesie wyborczym. Istotą bowiem ich działalności jest działanie skierowane na rzecz sprawowania władzy publicznej przez kandydatów zgłoszonych i popieranych przez dany komitet wyborczy. Komitet wyborczy podejmuje więc działania w sferze publicznej, co przesądza o tym, że jest to podmiot obowiązany, na gruncie u.d.i.p., do udostępnienia informacji publicznej, będącej w jego posiadaniu.

W drugiej kolejności WSA w Olsztynie stwierdził, że wniosek dotyczył informacji publicznej:

W ocenie Sądu informacja objęta wnioskiem Stowarzyszenia posiada walor informacji publicznej. (…)

Zauważyć w tym miejscu należy, że zgodnie z art. 125 K.w., finansowanie kampanii wyborczej jest jawne. Natomiast w myśl art. 129 § 1 K.w., komitet wyborczy ma prawo pozyskiwać i wydatkować środki jedynie na cele związane z wyborami. Gospodarowanie środkami przez komitet wyborczy poddane zostało zatem ścisłej regulacji. Ponadto stosownie do art. 129 § 2 ww. ustawy, zabrania się pozyskiwania środków przez komitet wyborczy przed dniem przyjęcia przez właściwy organ wyborczy zawiadomienia o utworzeniu komitetu oraz po dniu wyborów. Natomiast w myśl art. 129 § 3 ustawy, zabrania się wydatkowania środków przez komitet wyborczy przed dniem przyjęcia przez właściwy organ wyborczy zawiadomienia o utworzeniu komitetu oraz po dniu złożenia sprawozdania finansowego, o którym mowa w art. 142 § 1.

Z kolei w myśl art. 134 § 1 K.w., środki finansowe komitetu wyborczego gromadzone są na jednym rachunku bankowym. Umowa rachunku bankowego zawarta w imieniu komitetu wyborczego musi zawierać zastrzeżenie o wymaganym w kodeksie sposobie dokonywania wpłat na rzecz komitetu wyborczego oraz o dopuszczalnym źródle pozyskiwania środków finansowych przez komitet wyborczy, a także o dopuszczalnym terminie dokonywania wpłat (§ 6).

W świetle powyższych regulacji uprawnione jest stanowisko, że wnioskowane informacje dotyczące spraw finansowych Komitetu Wyborczego stanowią informację publiczną. Informacje te dotyczą działalności Komitetu Wyborczego, która – jak wskazano już powyżej – prowadzona jest w sferze publicznej. Odnosi się zatem do spraw publicznych w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.i.p.

*UWAGA! Nieprawomocny wyrok oznacza, że jedna ze stron mogła zaskarżyć go, tj. wnieść skargę kasacyjną do NSA, a na dzień zamieszczenia tego artykułu nie opublikowano jeszcze ostatecznego wyroku.