Opłata za udostępnienie informacji, która powinna być opublikowana w Biuletynie Informacji Publicznej

Wnioskodawczyni zwróciła się do Okręgowej Izby Architektów RP z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej dotyczącej protokołu z dwóch kontroli przeprowadzonych przez Okręgową Komisję Rewizyjną (wraz z załącznikami).

W odpowiedzi na wniosek izba uprzedziła, że udostępnienie tej informacji wiąże się z koniecznością wyznaczenia dodatkowych kosztów w wysokości 1200 zł, a więc z poniesieniem opłaty za udostępnienie informacji publicznej. Wnioskodawczyni zaskarżyła wspomnianą odpowiedź do sądu administracyjnego. Uzasadniając skargę, wyjaśniła, że izba nie wykazała konieczności naliczenia opłaty, jak również nie opisała, w jaki sposób wyliczyła akurat tę kwotę.

W odpowiedzi na skargę izba wskazała natomiast, że opłata objęła koszty dodatkowej pracy przy przygotowaniu dokumentów, w tym usunięcia danych osobowych i kontaktowych z treści protokołów. Kwota została wstępnie oszacowana, a ostatecznie wyniosła 1000 zł. Organ wyliczył ją na podstawie regulaminu wypłacania diet oraz informacji w sprawie maksymalnej stawki dziennej za czas pełnienia czynności społecznych na rzecz izby. Stawka dzienna wyniosła 200 zł, a w przygotowanie informacji zaangażowało się 5 członków komisji rewizyjnej. Tym samym ostateczna suma wyniosła 1000 zł.

Nieprawomocnym* wyrokiem z 16 maja 2024 r. o sygn. akt II SA/Łd 3/24 WSA w Łodzi uwzględnił skargę i uchylił zaskarżony akt wyznaczający opłatę. Zdaniem Sądu opłata za udostępnienie informacji publicznej może odpowiadać rzeczywiście poniesionym kosztom osobowym (pracy) lub rzeczowym (wartość materiałów lub nośników informacji). Zawsze muszą to być jednak koszty wykraczające poza normalne koszty funkcjonowania danego organu:

Koszty osobowe mogą być potraktowane jako dodatkowe, jeżeli konieczność zatrudnienia dodatkowej osoby do udzielenia informacji lub zapłacenia za nadgodziny pracownikowi wynika z formy lub sposobu jej udzielenia, wskazanej we wniosku ewentualnie innych okoliczności, które je generują. Koszty te mają znajdować uzasadnienie w realizacji wskazanej we wniosku formy lub sposobu udzielenia informacji publicznej, a więc muszą zamykać się wyłącznie, po pierwsze – w czynnościach podjętych w związku z wyznaczonym we wniosku sposobem udostępnienia informacji bądź w związku z przekształcaniem informacji, a po drugie – nie mogą być kosztami, które organ poniósłby także w przypadku, gdyby wniosek o udostępnienie informacji publicznej nie wpłynął.

Sąd przypomniał również, że zasadą jest udostępnianie informacji publicznej w normalnym czasie pracy, jako że jest to jedno z podstawowych zadań każdego podmiotu wykonującego zadania publiczne:

Ponadto czynności związane z udzieleniem informacji publicznej winny być w pierwszym rzędzie wykonywane w normalnym czasie pracy, jako jedno z podstawowych zadań organu (podmiotu wykonującego zadania publiczne), wynikające wprost z art. 61 Konstytucji RP. Przepis art. 15 ust. 1 u.d.i.p. nie stanowi podstawy prawnej do wykonywania czynności związanych z udostępnianiem informacji publicznej jako „czynności dodatkowych” w stosunku do normalnych zadań organu (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 24 maja 2023 r., IV SA/Wr 135/23).

WSA w Łodzi przyjął ostatecznie, że izba nie wykazała konieczności naliczenia opłaty. Jednym z argumentów stała się okoliczność, że izba, jako podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej, miała obowiązek opublikować dokumentację przebiegu i efektów kontroli w Biuletynie Informacji Publicznej. Niemożliwe stało się zatem wyliczenie opłaty w sprawie udostępnienia informacji, którą należało uprzednio opublikować:

Zdaniem sądu w realiach rozpoznawanej sprawy nie można pominąć treści art. 8 ust. 3 u.d.i.p., w myśl którego podmioty wskazane w art. 4 ust. 1 i 2 (w tym organu samorządów gospodarczych i zawodowych) obowiązane są do udostępniania w Biuletynie Informacji Publicznej informacji publicznych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, pkt 4 lit. a tiret drugie, lit. c i d i pkt 5. Podmioty, o których mowa w zdaniu pierwszym, mogą udostępniać w Biuletynie Informacji Publicznej również inne informacje publiczne. Z kolei w świetle art. 6 ust. 1 pkt 4 lit.a tiret drugie u.d.i.p., udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególności o danych publicznych, w tym treść i postać dokumentów urzędowych, w szczególności: dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających.

W ocenie sądu nie ulega wątpliwości, że skoro stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa samorząd zawodowy architektów tworzą członkowie zrzeszeni w izbie architektów, to w niniejszej sprawie Izba jest podmiotem, o którym mowa w art. 4 ust. 1 u.d.i.p. zobowiązanym do publikowania dokumentów, o których mowa w art. 8 ust. 3 u.d.i.p. (…).

Wobec powyższego, w ocenie sądu nie można uznać za „koszty dodatkowe”, o których mowa w art. 15 ust. 1 u.d.i.p. kosztów udostępnienia informacji publicznej, którą organ zobowiązany jest publikować w BIP Dodatkowe koszty, jakimi organ może obciążyć wnioskodawcę, nie mogą obejmować tych kosztów, które są związane z realizacją ustawowego obowiązku publikacji informacji publicznych w Biuletynie Informacji Publicznej.

*UWAGA! Nieprawomocny wyrok oznacza, że jedna ze stron mogła zaskarżyć go, tj. wnieść skargę kasacyjną do NSA, a na dzień zamieszczenia tego artykułu nie opublikowano jeszcze ostatecznego wyroku.