Niewykazanie szczególnie uzasadnionego interesu publicznego nie jest brakiem formalnym

W odpowiedzi na wniosek wnioskodawcy często informowani są, że żądane informacje stanowią informację przetworzoną i w związku z tym wzywani są do wykazania szczególnie uzasadnionego interesu publicznego. Niekiedy organ dodatkowo wskazuje, że niezastosowanie się do wezwania skutkować będzie pozostawieniem wniosku bez rozpoznania. Tego rodzaju praktyka jest sprzeczna z prawem, na co w ostatnim czasie ponownie zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 24 maja 2024 r. III OSK 1409/22

Stan faktyczny niniejszej sprawy był typowy – wnioskodawczyni zwróciła się o udostępnienie informacji, a w odpowiedzi została poinformowana o uznaniu informacji za przetworzoną oraz wezwana do wykazania szczególnie uzasadnionego interesu. Zignorowała wezwanie i oczekiwała na wydanie decyzji administracyjnej o odmowie udostępnienia informacji, którą mogłaby następnie zakwestionować. Wbrew oczekiwaniom organ nie wydał jednak decyzji, a pozostawił wniosek bez rozpoznania. Niezadowolona z takiego obrotu sprawy wnioskodawczyni zdecydowała się na złożenie do sądu skargi na bezczynność. Sąd I instancji uznał skargę za zasadną i zobowiązał organ do rozpatrzenia wniosku. Ten jednak nie dał za wygraną i zdecydował o poddaniu orzeczenia kontroli instancyjnej poprzez złożenie skargi kasacyjnej. Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił jego zastrzeżeń i utrzymał w mocy wydane orzeczenie.

W pisemnym uzasadnieniu Naczelny Sąd Administracyjny jednoznacznie podkreślił:

Wniosek o udostępnienie informacji publicznej jest wnioskiem odformalizowanym, a konieczność zawarcia w nim wszystkich elementów podania, zgodnie z art. 63 § 2-3a k.p.a. (co musi mieć miejsce wtedy, gdy w sprawie ma być wydana decyzja), nie oznacza, że wykazanie szczególnej istotności wnioskowanej informacji publicznej dla interesu publicznego stanowi element formalny wniosku, skoro żadna norma prawna takiego wymogu formalnego nie przewiduje. Wykazanie (lub brak wykazania) szczególnej istotności wnioskowanej informacji publicznej dla interesu publicznego nie ma znaczenia dla dopuszczalności procedowania w sprawie, lecz dla oceny dopuszczalnego zakresu udostępnienia informacji publicznej przetworzonej, a zatem dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Powołując się na utrwalone orzecznictwo, sąd wskazał, że kwestia zbadania istnienia szczególnie uzasadnionego interesu publicznego, a następnie udostępnienia informacji (w przypadku jego stwierdzenia) lub wydanie decyzji administracyjnej o odmowie udostępnienia informacji (w przypadku braku stwierdzenia interesu) jest obowiązkiem podmiotu zobowiązanego do rozpatrzenia wniosku.

W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, zgodnie z którym to na podmiotach zobowiązanych do udostępnienia informacji publicznej ciąży obowiązek wykazania braku istnienia przesłanki ustawowej koniecznej dla udzielenia informacji przetworzonej. Tak więc jeżeli wnioskodawca żądający takiej informacji po wezwaniu nie wykaże istnienia szczególnie istotnego interesu publicznego dla jej udzielenia, podmiot zobowiązany powinien wydać w oparciu o art. 16 ust. 1 u.d.i.p. decyzję odmawiającą udzielenia informacji, a w jej uzasadnieniu wykazać brak szczególnego interesu publicznego.

Analizowanie wyroków wspiera National Endowment for Democracy