Prezydent RP przegrywa sprawę o rejestr umów

Udostępnianie rejestrów umów sprawia problem także najwyższym organom państwa. Tym razem udostępnieniu rejestru umów nie sprostał najwyższy przedstawiciel Rzeczypospolitej Polskiej, który ma za zadanie stać na straży Konstytucji.

Rejestr umów…

Przedmiotem wniosku z 1 czerwca 2015 r. było udostępnienie rejestru umów za okres od 2013 r. do dnia udzielenia odpowiedzi. Wnioskodawca – Karol Breguła, członek Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska – zażądał zachowania wszystkich gromadzonych danych, z wyłączeniem adresu wykonawcy w przypadku osób fizycznych oraz wskazał, że imiona i nazwiska wykonawców pozostają w jego szczególnym zainteresowaniu.

… to informacja przetworzona

W dniu 12 czerwca 2015 r. Kancelaria Prezydenta RP wezwała wnioskodawcę do wykazania szczególnie istotnego interesu publicznego, co wynikało z uznania, że przedmiotem wniosku była informacja przetworzona. Konieczność przetworzenia wynikać miałaby z tego, że prowadzony w Kancelarii RP rejestr umów nie zawierał informacji, czy dana osoba, której imię i nazwisko uwidacznia rejestr, jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, czy też osobą nieprowadzącą takiej działalności. To zaś było potrzebne, zdaniem Prezydenta RP, do ustalenia, czy dane takiej osoby (która nie prowadzi działalności gospodarczej i nie pełni funkcji publicznej) podlegają ochronie ze względu na art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, czyli ze względu na konieczność ochrony prywatności osoby fizycznej.

Na to wezwanie wnioskodawca nie odpowiedział, gdyż uznał, że przedmiotem wniosku nie jest udostępnienie informacji przetworzonej. Po ponad miesiącu, w dniu 14 lipca 2015 r., wniósł skargę na bezczynność Prezydenta RP.

Na dzień wniesienia przez Karola Bregułę skargi wskazana informacja publiczna nie została mu udostępniona. Prezydent RP nie wydał także decyzji administracyjnej odmawiającej udostępnienia informacji publicznej. Jak później tłumaczył organ – nie wydano decyzji odmawiającej udostępnienia informacji publicznej (ze względu na niespełnienie przesłanki szczególnej istotności dla interesu publicznego), gdyż nie posiadał wystarczających informacji o wnioskodawcy. Sprawa zatem spoczywała. Zaznaczyć należy, że Kancelaria Prezydenta RP nie zwróciła się do Karola Breguły o podanie informacji, które byłyby niezbędne do wydania decyzji administracyjnej.

Rejestr umów? Odmowa udostępnienia

Dopiero w dniu 15 października 2015 r. Prezydent RP wydał decyzję administracyjną, na mocy której odmówił udostępnienia informacji publicznej. W decyzji uznano, że zrealizowanie wniosku Karola Breguły wymaga przetworzenia informacji publicznej, a to następuje, gdy udostępnienie informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego – czego, zdaniem organu – wnioskodawca nie wykazał.

Nie trzeba dokonywać takich ustaleń

W piśmie do WSA w Warszawie, w którym nasze Stowarzyszenie przystąpiło do postępowania ze skargi Karola Breguły, wskazaliśmy, że zrealizowanie wniosku nie wymaga przetworzenia informacji publicznej a, co najwyżej, jej wyszukania, w związku z czym nie można uznać, że przedmiotem wniosku o udostępnienie informacji publicznej była informacja przetworzona.

Stanowczo podkreśliliśmy, nie ma konieczności podejmowania czynności zmierzających do ustalenia wskazanych przez Kancelarię Prezydenta RP okoliczności (np. czy kontrahent prowadzi działalność gospodarczą, tudzież czy ze względu na zakres przekazywanej kompetencji decyzyjnej jest osobą pełniącą funkcje publiczną). Nie ulega obecnie wątpliwości, że ujawnienie imion i nazwisk kontrahentów podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji publicznej (do których zalicza się Kancelaria Prezydenta RP) nie narusza niczyjej prywatności, w związku z czym nie ma podstaw do zastosowania art. 5 ust. 2 UDIP.

Treść przystąpienia można pobrać tutaj.

Prezydent RP stoi na straży Konstytucji RP

Zarówno w piśmie do sądu, jak i na rozprawie, zwróciliśmy składowi orzekającemu uwagę na okoliczności sprawy, które uzasadniały, zdaniem Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska, stwierdzenie, że bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa (art. 149 § 1a PPSA) oraz wymierzenie organowi grzywny na podstawie art. 149 § 2 PPSA.
Udostępnienie rejestru umów ma istotne znaczenie z punktu widzenia praktycznej i faktycznej realizacji zasady jawności finansów publicznych. Prezydent RP jest organem o szczególnym znaczeniu w naszym państwie. Jest bowiem najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej, czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa (vide art. 126 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). Szczególna doniosłość tego urzędu, znaczenie jego funkcjonowania oraz jego pozycja ustrojowa sprawiają, że naruszanie przez ten organ prawa jest szczególnie naganne.

WSA w Warszawie: Prezydent na dzień wniesienia skargi był w bezczynności

Sąd uznał skargę wniesioną przez Karola Bregułę za zasadną, zasądził od Kancelarii Prezydenta RP zwrot kosztów postępowania. Z uwagi na to, że po wniesieniu skargi organ wydał decyzję administracyjną – a więc rozpatrzył, choć negatywnie, wniosek o udostępnienie informacji publicznej – umorzono postępowanie sądowe w części dot. zobowiązania organu do załatwienia wniosku (o co wnosił skarżący).
Nie udało się przekonać sądu do stwierdzenia, że bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa ani do wymierzenia Prezydentowi RP grzywny. Sąd stwierdził, że brak właściwego załatwienia wniosku (albo pozytywnie – poprzez udostępnienie rejestru umów, albo negatywnie – poprzez wydanie decyzji administracyjnej) nie wynikał z lekceważenia wnioskodawcy, a z wątpliwości prawnych.

Link do bazy orzeczń sądów administracyjnych, Wyrok z 12 listopada 2015 r., sygn. akt II SAB/Wa 844/15.

Który prezydent?

Obywatel złożył wniosek o udostępnienie informacji publicznej, gdy Prezydentem RP był Bronisław Komorowski. Jeszcze pod koniec jego kadencji organ wystosował odpowiedź na skargę. Natomiast już pod rządami Andrzeja Dudy została wydana decyzja administracyjna odmawiająca udostępnienia informacji publicznej.

Widać więc, że zmiana personalna piastuna urzędu Prezydenta RP nie wpłynęła na zmianę podejścia co do ujawnienia rejestru umów.

Co dalej?

Po wniesieniu przez obywatela skargi na bezczynność, została w sprawie wydana decyzja administracyjna odmawiająca udostępnienia informacji. Karol Breguła złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, a tym samym zakwestionował prawidłowość ograniczenia prawa do informacji publicznej. Jeżeli wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy nie spowoduje zmiany stanowiska Prezydenta RP, to przed WSA w Warszawie będzie miała miejsce kolejna sprawa przeciwko Prezydentowi RP w związku z ujawnieniem rejestru umów.

Bartosz Wilk

Foto: Licencja: CC BY 2.0 autor: Michał Temer