Ustna forma wniosku o udostępnienie informacji

W procesie stosowania prawa termin „niezwłocznie” może wywoływac pewne wątpliwości. W języku potocznym za synonim słowa „niezwłocznie” często uznaje się zwrot „bez zbędnej zwłoki” w znaczeniu „tak szybko jak jest to możliwe, bez nieuzasadnionej zwłoki”. Taka interpretacja pojęcia „niezwłocznie” na gruncie przepisów u.d.i.p. nie jest jednak możliwa.

Ustawodawca posługuje się bowiem zarówno pojęciem „niezwłocznie” jak i pojęciem „bez zbędnej zwłoki”. Oznacza to, że każdemu z nich przypisuje inne znaczenie (nadawanie tego samego znaczenia dwóm różnym pojęciom występującym w obrębie tego samego aktu prawnego byłoby sprzeczne z zasadami techniki prawodawczej). Dokonując interpretacji przepisów należy pamiętać o zakazie wykładni synonimicznej, który zabrania nadawania wyrażeniom różnokształtnym tego samego znaczenia. Mając powyższe na uwadze niedopuszczalnym jest utożsamianie pojęcia „niezwłocznie” z pojęciem „bez zbędnej zwłoki”.

Wydaje się, że różnica między zakresami obu pojęć będzie wyrażała się w szybkości dokonania czynności udostępnienia. Niezwłoczne udostępnienie informacji na wniosek ustny musi nastąpić szybciej niż udostępnienie informacji bez zbędnej zwłoki na wniosek pisemny. Jeśli więc pojęciu ,,bez zbędnej zwłoki” przypisujemy znaczenie „tak szybko jak jest to możliwe, bez nieuzasadnionej zwłoki”, to pojęciu niezwłocznie możemy przypisać właściwie tylko jedno znaczenie – ,,natychmiast” (zob. wyrok WSA z dnia 19 grudnia 2005 roku, IV SAB/Wr 47/05, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych). Ustalenie tego faktu ma duże znaczenie praktyczne. Jego bezpośrednią konsekwencją jest bowiem to, że niezwłocznie udostępnić informację można jedynie wówczas, gdy podmiot udostępniający dysponuje taką informacją w wymaganej przez wnioskodawcę formie już w momencie złożenia wniosku. Nie jest natomiast możliwym udostępnienie informacji natychmiast, od ręki, jeśli jej udostępnienie wymaga wyszukania wiążącego się z pewną, zwłoką.

O tym czy dana informacja może być udostępniona niezwłocznie decyduje wyłącznie podmiot, do którego skierowano wniosek. Zainteresowany nie ma możliwości zweryfikować, tej w gruncie rzeczy swobodnej oceny podmiotu zobowiązanego do udostępnienia. Ponieważ ustawodawca nie wypowiedział się co do zakresu informacji publicznych, które mogą być objęte ustnym wnioskiem o udostępnienie, można przyjąć pogląd zgodnie, z którym ustnym żądaniem udostępnienia informacji może być objęty ogół informacji dotyczących spraw publicznych, które znajdują się w posiadaniu zobowiązanego (najlepszym przykładem informacji, które mogą być udostępnione niezwłocznie wydają się być informacje prezentowane na stronie internetowej podmiotu zobowiązanego, które nie zostały opublikowane na stronach Biuletynu Informacji Publicznej).

Odpowiedź na ustny wniosek przybiera postać ustną lub pisemną. Ustawodawca określił więc trzy warianty postaci odpowiedzi: postać ustną, postać pisemną oraz postać ustną i pisemną (realizowane łącznie). Możliwość wyboru jednego z wariantów odpowiedzi nie stanowi jednak uprawnienia podmiotu zobowiązanego do udostępnienia. Z uwagi na treść przepisu art. 14 ust. 1 u.d.i.p. stanowi uprawnienie wnioskodawcy. Dodatkowym uprawnieniem wnioskodawcy jest także możliwość kopiowania informacji publicznej albo jej wydruk lub przesłania informacji publicznej albo przeniesienia jej na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik informacji w trybie art. 12 ust. 2 u.d.i.p. W przypadku, gdy informacja, o którą występuje wnioskodawca nie może być udostępniona niezwłocznie – jej udostępnienie wymaga czasu, tryb ustny wniosku jest niedopuszczalny. W takiej sytuacji osoba, która wystąpiła z wnioskiem ustnym powinna być na wstępie poinformowana o braku możliwości udostępnienia informacji w trybie niezwłocznym oraz o konieczności złożenia wniosku pisemnego w celu uzyskania informacji (zob. A. Knopkiewicz, Tryby udostępniania informacji publicznej, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2004 r., Zeszyt 4, s. 101).