Zebrania wiejskie można nagrywać, a lista ich uczestników jest jawna

W 2012 r. Naczelny Sąd Administracyjny zajmował się jawnością list z zebrań wiejskich. Tezy tych wyroków są nadal aktualne. W ostatnim czasie Sieć Obywatelska Watchdog Polska wystąpiła do Wójta gminy Gzy o udostępnienie informacji o tym, kto brał udział w zebraniach wiejskich w Sołectwie Szyszki, przesłano nam listy obecności i dla przykładu publikujemy te dane (lista 1 i lista 2).

Wyrokami z 6 grudnia 2012 r., I OSK 2021/12 oraz I OSK 2022/12, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż listy obecności z zebrań wiejskich są jawne i podlegają udostępnieniu. Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że uczestnictwo w zebraniach wiejskich (organu jednostki pomocniczej gminy) wiąże się m.in. z wydatkowaniem środków publicznych i sprawowaniu władzy.

W świetle art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t. j.: Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.), sołectwo jest jednostką pomocniczą gminy. Z kolei treść art. 36 ust. 1 tej ustawy wskazuje, że organem sołectwa jest zebranie wiejskie, będące organem uchwałodawczym. W zebraniu wiejskim mogą brać udział wszyscy mieszkańcy sołectwa, a więc mogą uczestniczyć w obradach i podejmować uchwały. Jest to niewątpliwie przejaw demokracji bezpośredniej, wszak ich legitymacja do uczestniczenia w zebraniu wiejskim wynika jedynie z faktu zamieszkiwania na terenie sołectwa. Udział mieszkańców sołectwa w zebraniu wiejskim należy zatem do sfery publicznej działalności tych osób, bowiem decydując się na uczestniczenie w zebraniu wiejskim, każdy jego uczestnik, będący mieszkańcem danego sołectwa, godzi się na udział w pracach organu uchwałodawczego sołectwa, a więc jednostki pomocniczej gminy, tym samym – godzi się na udział w życiu publicznym. Uczestnicząc w zebraniu wiejskim, mieszkaniec sołectwa wprawdzie nie staje się przez to funkcjonariuszem publicznym, w rozumieniu art. 228 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. nr 88, poz. 553 ze zm.), ale z pewnością jego udział wiąże się ze współwykonywaniem funkcji publicznych, jako że zebranie wiejskie, będąc organem kolegialnym, mającym wpływ na sposób gospodarowania środkami publicznymi, pełni funkcje publiczne.

Uczestniczenie w sprawowaniu funkcji publicznych wiąże się z realizacją określonych zadań w urzędzie, w ramach struktur władzy publicznej lub na innym stanowisku decyzyjnym w strukturze administracji publicznej, a także w innych instytucjach publicznych. Wskazanie, czy mamy do czynienia ze współuczestniczeniem w wykonywaniu funkcji publicznej, powinno odnosić się do badania, czy określona osoba w ramach instytucji publicznej realizuje, choćby w pewnym zakresie, nałożone na tę instytucję zadanie publiczne. (…) Tak też jest w rozpoznawanej sprawie, bowiem uczestnictwo mieszkańca danego sołectwa w zebraniu wiejskim sprawia, że od chwili otwarcia obrad aż do momentu ich zakończenia ma on wpływ na podejmowane uchwały organu sołectwa, a więc jego udział w sprawowaniu władzy publicznej związany jest z pełnieniem w tym czasie funkcji publicznej. Zatem jego dane osobowe, poprzez fakt uczestnictwa w pracach organu uchwałodawczego sołectwa, stają się danymi publicznymi, jako że mają związek z wykonywaniem przez niego funkcji publicznej. (…)

Wziąwszy pod uwagę fakt, iż mieszkaniec sołectwa, biorąc udział w zebraniu wiejskim, uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, przez co ma związek z pełnieniem funkcji publicznej, Sąd I instancji winien zatem ocenić, czy istotnie listy obecności osób biorących udział w zebraniu wiejskim korzystają z ochrony przewidzianej ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t. j.: Dz. U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 ze zm.), której przepisy wskazano jako powód odmowy udostępnienia rzeczonych list, zważywszy że dokumenty te spełniają walor oficjalności i są potwierdzeniem udziału mieszkańców sołectwa w zebraniu wiejskim, które jako podmiot prawa publicznego realizuje zadania publiczne, natomiast art. 5 ust. 2 zd. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej wyklucza możliwość ograniczenia dostępu do informacji dotyczących osób mających związek z pełnieniem funkcji publicznych.

Dlatego też listy z zebrań wiejskich zawierające informacje kto brał w nich udział podlegają udostępnieniu.

Zebrania wiejskie można też nagrywać, o czym pisaliśmy na naszej archiwalnej stronie związanej z funduszami sołeckimi: Opinia prawna: nagrywanie przebiegu zebrania wiejskiego – Fundusze sołeckie.